ارزهای دیجیتال، قماری برای خارج کردن پول از بانک
همه چیز با یک ایده آغاز شد که در آن هدف اصلی خارج کردن دارایی‌های افراد از چنگال بانک‌ها بود. همین ایده که به آن تجارت غیرمتمرکز یا دیفای می‌گویند امروزه تا جایی گسترش یافت که باعث شد بالغ بر ۲۰ هزار نوع مختلف ارز دیجیتال تولید و در اختیار افراد قرار گیرد. با اینکه سال ۲۰۲۲، واقعا سال بدی برای ارزهای دیجیتال بود مخصوصا برای استیبل کوین‌ها، اما خبر خوش برای طرفداران این دسته از ارزها این است که در این سال، کریپتو به بزرگترین رقیب بانک‌های سنتی تبدیل شد چیزی که در گذشته حتی کسی فکرش را هم نمی‌کرد. اما سوال اساسی در این زمینه این است که آیا واقعا دیفای می‌تواند آینده مالی بشر باشد؟
در ماه‌های اخیر کارشناسان زیادی اقدام به پیش‌بینی قیمت برای برخی از ارزهای بزرگ مانند بیت کوین، اتریوم، سولانا و ... انجام داده‌اند که بیشتر آنها گواه افت هرچه بیشتر ارزش در آینده نه چندان دور را دارد. اما عده‌ای هم بر این باورند که ممکن است این چنین افت ارزشی به معنای شروع دوباره برای اوج گرفتن قیمت‌ها باشد. با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال در شش ماهه اول سال بالغ بر نیمی از ارزش خود را از دست دادند می‌توان گفت که این دسته از ارزها برای سرمایه‌گذاری پرخطر بسیار عالی هستند زیرا در عین حال کی می‌توانند بسیار افت کنند، ممکن است رشد بسیار زیادی هم داشته باشند. اما به اعتقاد بسیاری از افراد این دسته از ارزها برای سرمایه‌گذاری بلند مدت مناسب نیست.
پیدایش پول کلاسیک
پیچیده شدن شبکه ارتباطات انسانی باعث شد که چیزی به عنوان یک وسیله برای معاملات بین افراد بوجود بیاید. پول کلاسیک همان ابزاری بود که به عنوان واسط اصلی برای تجارت بین افراد پدیدار شد. البته پول فقط برای معاملات افراد منفرد مورد استفاده قرار نمی‌گرفت بلکه سازمان‌های کوچک یا گروه‌های متشکل از چندین نفر که در زمینه‌ای خاص فعالیت می‌کردند به پول به عنوان رابطی برای داد و ستد نگاه می‌کردند. همین موضوع باعث شد تا پول به سرعت به نماد تجارت تبدیل شود که تا همین حالا هم این روند ادامه داشته است. یکی از مواردی آزار دهنده‌ای که پول توانست به خوبی آن را حل کند مسئله برخورد مضاعف بود یعنی دیگر نیازی نبود کسی که غذای اضافی داشت و در عین حال برای ساخت خانه نیازمند کمک بود به دنبال سازنده گرسنه بگردد. این موضوع مزیت بزرگی بود برای یک سیستم مالی جدید.
یکی دیگر از امتیازاتی که پول به خوبی توانست برای افراد بوجود بیاورد، پس‌انداز یا ذخیره سازی دارایی در مکانی خاص مانند بانک بود و این موضوع در سبک قبلی یعنی مبادله کالا به کالا زیاد به چشم نمی‌خورد.
ریشه‌های بانکداری
یکی از معانی پول چنین است که شما می‌توانید در ازای انجام فعالیتی خاص، مبلغی را به عنوان دستمزد دریافت و از آن برای اموری مانند تجارت یا پس‌انداز استفاده کنید. همین موضوع باعث شد تا ارتباطات بین افراد به شدت قدرتمند شود. در همین میان عده‌ای به این فکر افتادند که اگر حجم زیادی از پول را در اختیار داشته باشند، می‌توانند بخشی از آن را به عنوان وام به افراد دیگر ارائه دهند. از این رو ایده وام دهی پدیدار شد. اما مشکل اصلی نبود اعتماد متقابل بین وام دهنده و وام گیرنده بود. این دقیقا نقطه پیدایش بانکداری بود. بانک‌ها فقط ارائه دهنده پول نبودند بلکه چهار وظیفه اسلی بر عهده داشتند که می‌توان به ترتیب به ایجاد فضای پس‌انداز برای افراد، ایجاد طیف وسیعی از خدمات وام دهی به افراد، ارزیابی ریسک و ایجاد اعتماد بین بانک و افراد و ایجاد فرصت‌های بلند مدت سرمایه‌گذاری که نوع پیچیده‌تر مورد اول است، اشاره کرد.
رفع مشکلات با ایجاد بانک‌های مرکزی
عمده مشکلات بانک‌ها زمانی رخ داد که رفته رفته بنا به دلایل خاصی، افراد اعتماد خود به بانک‌ها را از دست دادند که نتیجه مستقیم آن چیزی جز برداشت وجه از حساب‌های بانکی نبود. یکی از اصلی‌ترین دلایل برای این موضوع را می‌توان به پایدار نبودن خدمات بانکی و به طور کل نظام مالی در بانک‌ها عنوان کرد. این پدیده مانند یک ویروس به جان اکثر بانک‌ها افتاد و مردم به محض اینکه یکی از بانک‌ها دچار مشکل می‌شد، این موضوع را به تمام شعبات بانک‌ها تعمیم می‌دادند و از همین رو وحشت عمومی شکل می‌گرفت. همین موضوع باعث شد تا بسیاری از کشورها در قرن بیستم اقدام با تاسیس بانک مرکزی کنند که تمام خدمات بانکی را زیر نظر خود در بیاورد از این رو مشکل وحشت ایجاد شده در بین افراد تا حد زیادی رفع شد. مقررات جدیدی که پس از آن بر بانک‌ها تحمیل شد به فرم الزام بانک‌ها به نگه داشتن حداقل نسبتی از دارایی‌های خود برای برداشت و بیمه سپرده‌ها بود.
ظهور تامین مالی غیرمتمرکز
با تمام خدماتی که بانک‌های مرکزی کشورها ارائه دادند در بسیاری از موارد باز هم اعتماد افراد به این گونه بانک‌ها کم شد تا جاییکه نیاز به سبک جدید از خدمات مالی بیشتر از هر زمان دیگری به چشم خورد. افراد آزادی‌خواه در سیستم‌های مالی به فکر ایجاد یک بستر مناسب بدون اتکا به دولت یا مرکزی خاصی افتادند زیرا ناکار آمدی سیستم متمرکز را دیده بودند. ایده اصلی آنها، نظام مالی غیرمتمرکز بود که در آن هیچ نیازی به سیستم مرکزی یا نظارت شخص یا سازمان خاصی نبود.
با استفاده از فناوری اینترنت و بلاک چین، این رویا به حقیقت پیوست که نتیجه آن پیدایش بیش از ۲۰۰ هزار نوع مخلف از دارایی‌های دیجیتال در جهان بود که توسط صرافی‌های ارز دیجیتال در سراسر جهان پشتیبانی شدند. در ایران هم صرافی ارز دیجیتال بیت‌برگ با فهرست کردن طیف وسیعی از اینگونه دارایی‌ها، امکان خرید و فروش ارز دیجیتال را برای افراد داخل و خارج از کشور فراهم کرد.
با این حال دنیای دیفای هنوز ثابت نکرده است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای سیستم مالی کلاسیک باشد. زیان‌های هنگفت ماه‌های اخیر به خوبی نشان دهنده همین موضوع است. یکی از سوالاتی که منتقدان به سیستم مالی غیرمتمرکز وارد می‌کنند این است که اگر قرار است که دیفای جای سیستم مالی کلاسیک یا بانکداری سنتی را بگیرد آیا می‌تواند آن چهار وظیفه اصلی را برای افراد ارائه دهد؟
موضوع توهم عدم تمرکز
اقتصاد دانان همواره به اظهار نظر در زمینه ارزهای دیجیتال و به طور کل دیفای پرداخته‌اند. یکی از مواردی که اکثر آنها با آن موافق هستند نیاز به نوعی تمرکز در دنیای دیفای است در واقع آنها بر این باورند که چنین تمرکزی هسته مانندی، اجتناب ناپذیر است. به همین دلیل آنها بحث در باره عدم تمرکز را نوعی توهم قلمداد می‌کنند.
ارزهای دیجیتال، بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری پرخطر
کارشناسان همواره به ذکر این موضوع پرداخته‌اند که هنوز برای شناخت دقیق تمام جنبه‌های دیفای، نیاز به زمان بیشتری است. نوسانات شدید موجود در بازار ارزهای دیجیتال یکی از اصلی‌تیرین دلایل برای ناپایداری در این بازار است. در برخی از موارد قیمت دارایی‌های دیجیتال مانند بیت کوین به شدت افزایش می‌یابد و در طرف دیگر ممکن است ارزش این دارایی‌ها مانند آنچه در ماه‌های اولیه سال ۲۰۲۲ رخ داد، افت کند. نمونه عالی برای این موضوع را می‌توان ارز دیجیتال لونا عنوان کرد که تنها در چند روز ارزش آن تقریبا به صفر رسید که زیاد هنگفتی را به سرمایه‌گذاران وارد کرد.
از این رو با توجه به نوسانات شدیدی که در بازار وجود دارد بسیاری از افراد اعتقاد دارند که سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال تنها یک سرمایه‌گذاری پر ریسک است که همان قدر که می‌تواند سود آور باشد همان قدر هم می‌توان زیان بار باشد البته با داشتن دانش کافی در این زمینه می‌توان شانس خود را برای سوداوری هر چه بیشتر در بازار افزایش داد. صرافی ارز دیجیتال بیت‌برگ در همین راستا اقدام به تولید مجموعه‌ای از آموزش‌های کاربردی در زمینه ارزهای دیجیتال و نحوه معامله در بازار کریپتو کرده است که افراد می‌توانند با مراجعه به حساب‌های شبکه‌های اجتماعی این صرافی، از این آموزش‌ها بهره‌مند شوند.
