نقش ارز دیجیتال در کنترل تورم
تورم که پیشتر به اسکناسهای غیرقابل تبدیل به طلا اطلاق میشد، در قرن 19 تعریفی جدید یافت. در این دوره جدید، افزایش سطح عمومی تولید پول، درآمدهای پولی، تعریف علم اقتصاد از تورم است که عموماً شامل رشد فزاینده قیمتها و کاهش قدرت خرید مردم و افزایش نامنظم و تصاعدی قیمتها و صدالبته بیثباتی بازار است.
تورم چیست؟
به عبارت بهتر، تورم نوعی اخذ مالیات غیرمستقیم از مردم مستضعف به نفع ثروتمندان و اغنیا است. در واقع در روزهای تورمی، مردم ضعیفتر جامعه، هزینه زندگی ثروتمندان را تامین میکنند. در این دوران، تقاضای پولی برای خرید کالا و یا برخورداری از خدمت و امکانهای متفاوت به شدت افزایش مییابد و فرد باید هزینه بیشتری برای آنها بپردازد. در نتیجه یکی از پیامدهای اصلی تورم، کاهش قدرت خرید عمومی است چه افزایش قیمتها واقعی و چه بالقوه باشد.
تعریف ارز دیجیتال
به طور خلاصه، ارزهای دیجیتال، واحد پول عصر جدید هستند. آنها به معنای ارزهای پولی که ما با آنها آشنا هستیم نیستند. هر ارز رمزنگاری شده هدف خاص خود را به عنوان یک ابزار معاملاتی دارد. ارزشمندی این ارزها و گسترش محبوبیت آن و موفقیتش در جلب سرمایههای مردمی به حدی بود که امروزه بیش از 2000 ارز دیجیتال مختلف وجود دارد که برخلاف بانکها، سیستمهای غیرمتمرکز دارند. با این تعریف، ارز دیجیتال یک ارز مجازی است که ارزش آن تا حد زیادی بر اساس محبوبیت شبکه یا زنجیره بلوکی است که از آن استفاده میکند و به تناسب، کاربرد هر یک از آنها با دیگری متفاوت خواهد بود. تلاش بر این است تا با این ارز و یا واحدی مالی در بستری فرامرزی و فراجغرافیایی و حتی فراتر از قوانین و مقررات دولتها، شکافهای موجود را رفع کرد.
شاید ارز دیجیتال بتواند با رفع نقایص اقتصاد سنتی، در دوران پساپول و پسادلار، گونهای دیگر از مبادله کالا به کالا را ایجاد کرده و ترویج کند و جهان آینده شاهد روزی باشد که هر کالا با ارز مختص به خود فروخته، خرید و یا مبادله شود. این مهم البته به قوانین و مقررات دقیق و نظاممندی احتیاج دارد چراکه در این نوع اقتصاد و رفتار مالی، هیچ ارزش واحدی بریا مقایسه ارزهای مختلف وجود نخواهد داشت و این به مراتب کار را سختتر میکند اما همین که افراد میتوانند کالای خود را بدون ارزشگذاری پول و بدون داد و ستد پولی واحد، مبادله کنند، شاید اقدامی جذاب باشد.
بلاک چین و نقش آن در تورم
بلاک چین از دو کلمه Block و Chain ساخته شده و یک سیستم امن برای حفظ و نگهداری اطلاعات مختلف است و میتوان با استفاده از آن فضایی امن برای ثبت و نگهداری اطلاعات ایجاد کرد. در واقع در هر بلاک، اطلاعات خاصی وجود دارد که در دسترس همه اعضای شبکه ات. نکته مهم درباره بلاک چین این است که اطلاعات آن با همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته میشود و همه افراد به همه اطلاعات دسترسی دارند؛ در نتیجه امکان هیچ دخل و تصرفی وجود ندارد. این مفهوم همزمان با تولد بیت کوین گسترش پیدا کرد چراکه این ارز دیجیتال به عنوان رهبر بازار رمزارزها، این این فناوری برای حفظ اطلاعات خود بهره برد.
اطلاعات در بلاکها ثبت میشوند و بلاکها با هم به صورت زنجیرهای مرتبط میشوند. این زنجیره، بلاک چین را تشکیل میدهد. با این توصیف میتوان گفت که بلاک چین به دلیل امنیت اطلاعات سبب میشود دست کلاهبرداران و افرادی که پولشویی میکنند، از دارایی مردم کتاه شود و آنها نتوانند با ایجاد تنشهای اقتصادی بر پایه اطلاعات نادرست یا دستکاری در اطلاعات موجود در بازار، تورم ایجاد کنند. ناگفته نماند که ایجاد تورم یکی از فعالیتهای افرادی است که میخواهند با بیارزش کردن پول رایج، داراییهای خود را با افزایش ارزشمندی بالا ایجاد کنند و به ثروت برسند.
با یک بیان دیگر میتوان ادعا کرد که تورم در واقع نوعی مالیات است که افراد ضعیف جامعه و افرادی که به لحاظ مالی توان و استطاعت ندارند، اخذ میشود تا امکاناتی برای ارزشمندی بیشتر دارایی افراد متمول و ثروتمند جامعه ایجاد شود. برای پی بردن به این مهم فقط کافیست بدانیم که در بسیاری از موارد تورم به دلیل دسترسی افراد به اطلاعات مالی و دستکاری اطعات موجود ایجاد میشود. این افراد در برخی موارد اطلاعات را یا به کلی از بین میبرند و یا آنها را به طور ناقص ارائه میدهند و یا در سطحی دیگر، اطلاعات را متفاوت از چیزی که هست، بیان میکنند.
نقش ارز دیجیتال در مهار تورم
پروتکل بیت کوین در طولانیمدت نه تورمزا و نه ضد تورم است و این در حالیست که با توجه به افزایش بیسابقه چاپ پول از ماه مارس سال گذشته در آمریکا، تکرار یک تورم مثبت بالا دور از ذهن نیست.
افزایش سطح عمومی تولید پول، درآمدهای پولی، تعریف علم اقتصاد از تورم است که عموماً شامل رشد فزاینده قیمتها و کاهش قدرت خرید مردم و افزایش نامنظم و تصاعدی قیمتها و صدالبته بیثباتی بازار است. سالهای سال (شاید از همان دورانی که پول به معنای امروزی ایجاد شد) طلا بهطور سنتی و به عنوان یک دارایی کمیاب و البته پشتوانه پول ملی، محلی برای سرمایهگذاری در روزهای تورم بود و این روند و انتخاب وجود داشت تا اینکه در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) ارز دیجیتال با پیشرانی و پیشروی بیت کوین پا به عرصه اقتصاد جهانی گذاشت. ارزی که تمام ویژگیهای طلا را داشت اما با کیفیت برتر، و این چنین بود که بیت کوین خیلی زود توانست خود را به عنوان پشتوانه مطرح کند. با توجه به افزایش بیسابقه چاپ دلار، به وجود آمدن یک تورم تصاعدی مثبت رخدادی محتمل است و این در حالیست که پیشنویس مقررات بیت کوین در طولانیمدت نه تورمزا و نه ضد تورم است و بطوری برنامهریزی شده که در مسیر کاهش تورم باشد و بتواند در یک پایة پولی ثابت و بدون ایجاد تغییر در موجودی، به بالاترین میزان تعیینشده خود برسد.
اهمیت بیت کوین در کاهش تورم
دنیای اقتصاد تجربه عجیبی در حوزه ابرتورم در مجارستان دارد و اینکه ارزش پول فرد بدون اینکه خودش عامل و یا دخیل باشد، دقیقه به دقیقه کاهش یابد، رخدادی عجیب است. در ایالات متحده نیز این رخداد دور از ذهن نبود و نزدیک مینمود که این کشور ابرتورمی بزرگ را تجربه کند اما به واقع چرا این رخداد بزرگ به وقوع نپیوست و آیا میتوان برای بیت کوین قدرتی را متصور شد که بتواند در برابر این موجهای سهمگین، دارایی فرد را حفظ کند؟
کاهش درآمد کسبوکارها و کاهش چشمگیر محصولات سبب میشود به تدریج واحدهای صنعتی و تولیدی هزینههای خود را کاهش دهند، یکی از این هزینهها، نیروی انسانی است و این یعنی کاهش اشتغال و مواجه شدن کشور با موضوعی به نام بحران بیکاری. این مهم از سوی دیگر، موجب افزایش تقاضای کار میشود و این یعنی اینکه در نهایت افرادی در مشاغل موجود کار میکنند که کمترین درآمد را مطالبه کنند؛ این یعنی سراشیبی اقتصادی و رسیدن جامعه به نقطه بحران در تورم.
سالهای سال طلا بهطور سنتی و به عنوان یک دارایی کمیاب، محلی برای سرمایهگذاری در روزهای تورم بود و این روند و انتخاب وجود داشت تا اینکه در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) بیت کوین ظهور کرد. ارزی که تمام ویژگیهای طلا را داشت اما با کیفیت برتر و این چنین بود که بیت کوین خیلی زود توانست خود را به عنوان پشتوانه مطرح کندِ البته در تمام سالهای سلطة طلا بر اقتصاد جهان و بازار مالی، کاهش تورم هرگز به صورت پایدار وجود نداشت.
کاهش تورم با بیت کوین
پیشنویس مقررات بیت کوین در طولانیمدت نه تورمزا و نه ضد تورم است و بطوری برنامهریزی شده که در مسیر کاهش تورم باشد و بتواند در یک پایة پولی ثابت و بدون ایجاد تغییر در موجودی، به بالاترین میزان تعیینشده خود برسد که البته برخی بر این باورند که کوینهای گمشده خاصه در سالهای اول، سبب ایجاد تورم منفی خواهند شد چراکه به هر حال زمانی فعال بوده و بعد از سیستم جاری خارج شدهاند. با این استدلال میتوان گفت که با نزدیک شدن نرخ عرضه بیت کوین به صفر، نرخ کاهش عرضة ناشی از کوینهای گمشده هم صفر و در نتیجه یکدیگر را خنثی میکنند.
در این بین البته از افزایش جمعیت زمین هم نباید گذشت چراکه علیرغم تمام عوامل، برخی معتقدند شیب جمعیتی مثبت است و این عامل هم میتواند فشار برای ایجاد تورم منفی را افزایش دهد اما باید دانست که با توسعه فرهنگ شهرنشینی و ایجاد نیازهای جدید در زندگی انسان و همچنین تغییر شیوههای مختلف زندگی، جمعیت جهان الزاماً به سمت افزایش حرکت نمیکند بلکه ممکن است حتی در آینده شیب منفی را هم تجربه کند.
ارز دیجیتال تورم را از بین میبرد
جان مک آفی که چهرهای شناخته شده در جهان ارز دیجیتال است، اعتقاد دارد: «ارزهایی مثل مونرو میتوانند در طول بحران مالی (احتمالی) پیش رو به یک سرپناه امن برای افرادی بدل شوند که میخواهند از سرمایههایشان محافظت کنند». او البته این موضوع را به پرایوسی کوینهای دیگر مثل سیفک و آپولو نیز تعمیم داده و در توئیتی نوشت: «کوید ۱۹ چه تاثیری بر اقتصاد و به طور خاص حوزه ارزهای دیجیتال خواهد داشت؟».
قطعاً پروتکلهای کنونی در مواجه با ویروس کرونا، اقتصاد جهانی را نابود میکند و یک ابرتورم بزرگ را ایجاد خواهد کرد و شاید در این شرایط ارز دیجیتال یک مکان مناسب برای سرمایهگذاران باشد که داشتههای خود را در محیطی امن حفظ کنند.
ارز دیجیتال به معنای عام و خاصه بیت کوین را شاید بتوان همان سیاهچالة عظیمی دانست که به زودی تمام داراییها و اندوختههای انسان را خواهد بلعید. حالا باید دید این یورش به میتواند اسب لجام گسیختة تورم را نیز مهار کند یا نه.
بیت کوین، سیاهچالهای که خیلی زود تمام داراییها و داشتههای مردم را به سمت خود کشید. شفافیت در این ارز تا جایی است که هر کس در هر لحظه میتواند موجودی گردش آن را حسابرسی کند اما باید دانست که بیت کوین یک دارایی واقعاً کمیاب است. این ارز شاید بتواند برای یکبار هم که شده موضوع تورم مثبت و منفی را در اقتصاد جهان حل کند و به عنوان یک ارز قدرتمند، مسیر مالی و اقتصادی جهان را به سمت تعادل و توازن منطقی برساند که البته این مهم قطعاً سبب تغییرات در پشتوانة مالی و پولی بانکها نیز نیاز دارد. البته در این بین، هدایت سرمایههای فیات به بازار ارزهای دیجیتال (در کنار داراییهای دیگری همچون طلا و املاک)، یکی از اصلیترین عواملی است که نقدینگی فیات را از سیستم مالی سنتی جمعآوری کرده و تاکنون از بروز تورم و ابرتورم، جلوگیری کرده است.
تورم منفی چیست؟
همه ما با تورم به اندازه کافی آشنا هستیم و اثرات آن را به خوبی در زندگی خود احساس میکینم حتی اگر نتوانیم تعریف جامع و آکادمیکی از آن ارائه دهیم اما باید دانست در برخی مواقع پدیدهای کاملاً برعکس به نام تورم منفی رخ میدهد. این نوع تورم به معنای کاهش تدریجیِ قیمتها و افزایش ارزش پول (ارز) ملی در مقابل آن است.
دراین مواقع نرخ تورم به زیر صفر میرسد و قیمت کالاها به تدریج کاهش یافته و فرد عملاً به قدرت خرید بیشتری میرسد. این شاید در نگاه اول نشان از شرایط خوب اقتصادی داشته باشد اما باید دانشت پیامدهای منفی آن کمتر از خود تورم نیست و میتواند آسیبهای جدی به اقتصاد کشور وارد کند که یکی از آنها کاهش چشمگیر دستمزدها و رکود فرسایشی در تولید است؛ بنابراین بدانیم که این روند به کاهش تورم منتج نخواهد شد.
کارکرد تورم منفی چیست
تورم منفی (و نه کاهش تورم به صورت منطقی) سود کسبوکارها را به مرور کاهش خواهد داد و در نتیجه بر توسعه و گسترش فضای کسب و کار اثرگذاری منفی دارد. افزایش ارزش پول ملی به صورت نامتعارف سبب انباشت آن در دست مردم میشود و این یعنی خارج کردن پول از چرخه تولید که نهایتا باز به ایجاد خود تورم منتج میشود چون عملاً سرمایهگذاری مولد در صنعت و دیگر بخشهای تولیدی به شدت کاهش خواهد یافت. این نوع تورم را نمیتوان صرفاً به یک عامل خاص تعمیم داد بلکه عوامل متعددی حتی فرهنگی در ایجاد و گسترش آن نقش دارند اما برهم خوردن تعادل سیستم عرضه و تقاضا را میتوان مهمترین علت آن دانست. تغییرات ناگهانی در ساختار بازارهای سرمایه، افزایش نرخ تولید بدون وجود تقاضا، کاهش در عرضه پول، اقدامات ریاضت اقتصادی، کاهش درآمد کسبوکارها، کاهش دستمزدها و تعدیل نیرو، کاهش میل به سرمایهگذاری و همچین تغییرات شدید در مخارج مصرفکنندگان، از دیگر عوامل بروز این مهم است.
اهمیت بیت کوین در تورم منفی
بیت کوین، سیاهچالهای که خیلی زود تمام داراییها و داشتههای مردم را به سمت خود کشید. شفافیت در این ارز تا جایی است که هر کس در هر لحظه میتواند موجودی گردش آن را حسابرسی کند اما باید دانست که بیت کوین یک دارایی واقعاً کمیاب است. تنها ۲۱ میلیون بیت کوین وجود خواهد داشت و استخراج آن حدوداً در سال ۲۱۴۰ میلادی (۱۵۱۹ شمسی) به پایان خواهد رسید. یکی دیگر از ویژگیهای اصلی بیت کوین که آن را از هر دارایی دیگری متمایز میکند، رویداد هاوینگ است که هر چهار سال یکبار اتفاق میافتد.
به بیان بهتر، در هر دوره چهارساله نرخ عرضه بیت کوین جدید، نصف میشود و اگر در این شرایط تقاضا ثابت بماند، قیمت قطعاً روند صعودی در پیش خواهد گرفت. و این رخداد در سالهای ۲۰۱۲ (۱۳۹۱)، ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) و البته مه ۲۰۲۰ (اردیبهشت ۹۹) نیز به قوع پیوست. حالا بعد از گذشت ۱۲ سال ۱۸.۵ میلیون واحد بیت کوین استخراج و عرضه شده اما تا رسیدن به نقطه نهایی هنوز فرصت باقی است. از سوی دیگر، بیت کوین با گذر زمان کمیاب و کمیابتر میشود اما عرضه دلار در طول زمان افزایش مییابد. حالا باید به این توجه کرد که بیت کوین با تمام ویزگیهای منحصربفردش تا چه اندازه مثل سیاهچاله مالی عمل میکند و در فضایی تاریک دارایی عمومی را جذب میکند.
ابرتورم بعد از کرونا
روند افزایشی عرضه پولهای فیات توسط بانکهای مرکزی، از طریق اعمال سیاست تسهیل کمّی، کاهش نرخ بهره و یا افزایش درآمد پایه همگانی، در نهایت موجب رونق بازار ارزهای دیجیتال و اقبال گستردهتر مردم به این حوزه شده است. از سوی دیگر، هدایت سرمایههای فیات به بازار ارزهای دیجیتال (در کنار داراییهای دیگری همچون طلا و املاک)، یکی از اصلیترین عواملی است که نقدینگی فیات را از سیستم مالی سنتی جمعآوری کرده و تاکنون از بروز تورم و ابرتورم، جلوگیری کرده است اما در هر حال، با پایانیافتن بحران کرونا و بازگشت این حجم از پول به اقتصاد، بهتدریج شاهد بروز اثرات تورمی و گسترش شکاف ثروت در میان طبقات مردم خواهیم بود.
ارزش بیت کوین در زمان تورم
خب همانوطر که پیشتر هم اشاره شد، موجودی بیت کوین بر خلاف بسیاری از ارزهیا دیجیتال دیگر همواره ثابت است و این یعنی بر خلاف دیگر ارزهیا دیجیتال، به صورت نامحدود استخراج و عرضه نمیشود. حالا باید بدانیم که چه عواملی روی قیمت بیت موین اثر میگذارد. این عوامل عبارتند از تقاضا و وودی پول در سیستم اقتصادی.
در مورد اول یعنی تقاضا، باید دانست که تقاضا بر اساس عوامل مختلف افزایش و یا کاهش مییابد. از سوی دیگر، علیرغم همه موفقیتهایی که بیت کوین در بازار مالی داشته استو خود را به عنوان پادشاه ارزهای دیجیتال مطرح کرده، باید دانست که هنوز در سطح یک فناوری جدید قرار دارد که نیاز به پذیرش اجتماعی دارد. به عنوان نمونه بر اساس یک تحقیق میدانی و آماری در ایالات متحده، ۱۴ درصد مردم این کشور روی بیت کوین سرمایهگذاری کردهاند و این یعنی بیت کوین بریا رسیدنب ه پذیرش اجتماعی گسترده هنوز راه دارد و باید همچنان فعالیتهیا خود را ادامه و به روند مثبت پایدار ادامه دهد تا عموم جوامع را ترغیب و اغنا کند. نکته دیگر اینکه، در آينده و بعد از گستردگی بیت کوین و البته موجود ثابت آن، تقاضا بازار برای داشتن آن زیاد میشود و این یعنی احتمال افزایش قیمت آن نیز بسیار زیاد است.
اثر تورم روی قیمت بیت کوین
برای دانستن اثرگذاری بیشته و یا بیشترین اثرگذاری محتمل تورم روی بیت کوین، باید در گام اول عامل تقضا را ثابت نگه داریم. در واقع باید فرض کنیم تقاضا برای داشتن بیت کوین در همین مقدار امروزی باقی میماند و بازار ارزهای دیجیتال هیچ افزایش تقاضایی رو یاین رمز ارز را تجربه نخواهد کرد. حالا میشود محاسبه کرد که تورم یا رکورد چه تاثیری روی ارزشمندی و یا همان قیمت بیت کوین دارد؟
امروزه کشورهای مختلف جهان در حال افزایش موجودی و عرضه پول خود هستند چراکه وقتی که پول بیشتری در اقتصاد جهان وجود داشته باشد و تعداد بیت کوینها هم از سوی دیگر ثابت باشد، قیمت ارز دیجیتال افزایش مییابد. در واقع موجودی پول سنتی افزایش مییابد در حالیکه مقدار بیت کوین ثابت است. طبیعی است که ارزشمندی بیت کوین افزایش یابد.
تا قبل از سال ۲۰۰۷ محموع دارایی فدرال رزرو حدود یک تریلیون دلار بود و در سال ۲۰۲۱ این عدد با رشدی چشمگیر به ۸ ترلیون دلار رسید. خب، در این روند قطعا بیت کوین هم در خال افزایش است چون پول بیشتری در کشورهای دیگر در حال چاپ و انتشار و عرضه است.
نقش رکود در قیمت بیت کوین
در برخی از مواقع به دلایل مختلفی از جمله کاهش جدی قدرت خرید، پول از بین میرود و اعتبار دیگری در بازار وجود ندارد؛ این وضعیت یعنی رکود. در این مواقع، تبعاً قیمت بیت کوین افت میکند واین چیز عجیب و غیرقابل پیشبینی نیست. به عنوان نمونه در دوران کرونا که مردم مجبور بودند بیشتر در خانه بمانند، خب پول کمتری هم خرج کردند. در این دوران بسیاری از کسب و کارها آسیب دیدند و اصطلاحاً دخل و خرج بهم ریخت. مدیران و صاحبان کسب و کارها مجبور شدند بریا کاهش ضرر، نیروی انسانی خود را تعدیل کنند و این یعنی درآمد مردم بسیار پایین آمد. در این شرایط، جهان وارد بحران بزرگی شد و رکودی را تجربه کرد که تقریباً در تاریخ هرگز تجربه نکرده بود.
در این دوران، چون پولی در بازار وجود نداشت، بیت کوین با افت شدید قیمت مواجه شد خاصه اینکه بسیاری از مردم مجبور شدند که بیت کوین و یا ارز دیجیتال دیگر خود را بفروشند و یا به پول سنتی و پول رایج تبدیل کنند. در این روند بیت کوین حسابی افت قیمت داشت و شیوع کرونا باعث کاهش مستمر قیمتها شد.
درباره ارز دیجیتال و اقتضائات آن پیشتر خیلی نکتهها بیان شد اما باید دانست که همچنان ارتباط منطقی بین این وجود دارد. در واقع، قیمت بیت کوین تا حد زیادی به ایجاد و چاپ پول وابسته است. به عبارت بهتر، اگر موجودی بیشتر شود، به همان نسبت قیمت بیت کوین هم افزایش مییابد و اگر موجودی کاهش یابد، قیمت بیت کوین هم افت میکند. این روند البته همیشه به صورت خطی نیست که با کاهش موجود، الزاماً بیتکوین افت کند و یا با افزایش آن، الزاماً رشد کند چون موضوع تقاضا هم به عنوان یک عامل مهم، اثرگذاری بالایی دارد.
