کارمزد پایین‌تر، تراکنش‌های بیشتر؛ اما آیا این روند برای بیت‌کوین پایدار است؟
در حالی‌که قیمت بیت‌کوین (BTC) طی هفته‌های اخیر در محدوده ۱۱۰ هزار دلار نوسان می‌کند، داده‌های آن‌چین نشان می‌دهد که شبکه این رمزارز پرچم‌دار وارد دوره‌ای از آرامش و کاهش فعالیت بی‌سابقه شده است.
گزارش جدید CryptoQuant نشان می‌دهد که پس از موج معاملات سفته‌بازانه در سال ۲۰۲۴، شبکه بیت‌کوین اکنون با کارایی تقریباً ساعت‌مانند و حجم تراکنش پایین‌تر در حال فعالیت است.
کاهش چشمگیر کارمزدها و اندازه بلاک‌ها
بر اساس داده‌های منتشرشده، میانگین کارمزد روزانه شبکه بیت‌کوین از حدود ۴٫۷ بیت‌کوین در ابتدای ژانویه به کمی بیش از ۲ بیت‌کوین در ماه نوامبر رسیده است — کاهشی حدود ۵۶٪ در کمتر از یک سال.
میانگین متحرک‌های ۳۰ و ۹۰ روزه نیز روندی نزولی را از ماه مارس تاکنون نشان می‌دهند، که تنها در چند مورد استثنایی و هم‌زمان با افزایش فعالیت اینسکریپشن‌ها (Ordinals) اندکی رشد کرده‌اند.
به‌طور مشابه، نسبت کارمزد به پاداش استخراج (Fee-to-Reward Ratio) که نشان‌دهنده سهم کاربران از تأمین امنیت شبکه است، از ۱٫۳۵٪ در سه‌ماهه اول به ۰٫۷۸٪ در سه ماه اخیر کاهش یافته است.
این شاخص از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا بیانگر آن است که امنیت شبکه تا چه اندازه توسط کارمزدها تأمین می‌شود و تا چه حد به پاداش استخراج وابسته است.
فشار مضاعف بر درآمد ماینرها
با کاهش کارمزدها، سهم درآمدی ماینرها از تراکنش‌ها کاهش یافته و وابستگی آن‌ها به پاداش ثابت هر بلاک (۳٫۱۲۵ BTC) افزایش یافته است.
تحلیلگران معتقدند در شرایطی که قیمت بیت‌کوین بالای ۱۱۰ هزار دلار باقی بماند، شبکه همچنان سودآور و پایدار خواهد بود، اما در صورت افت قیمت به زیر ۱۰۰ هزار دلار، حاشیه سود ماینرها به‌شدت کاهش یافته و فشار اقتصادی آن‌ها افزایش می‌یابد.
در همین حال، میانگین اندازه بلاک‌ها نیز حدود ۱۰٪ کاهش یافته و به ۱٫۵۳ مگابایت رسیده است. ازدحام مم‌پول (Mempool) تقریباً از بین رفته و تنها در چند مقطع کوتاه شاهد افزایش موقتی تراکنش‌ها بوده‌ایم.
بیت‌کوین به یک شبکه تسویه سریع تبدیل شده است
این کاهش فعالیت، هرچند از دید ماینرها منفی تلقی می‌شود، اما برای کاربران و صرافی‌ها مزایای قابل توجهی دارد.
تراکنش‌ها اکنون با سرعت بیشتر و کارمزد کمتر تأیید می‌شوند، و این امر باعث بهبود عملکرد سیستم‌های تسویه ETFها و بازارسازها شده است. در عمل، شبکه بیت‌کوین در حال حاضر مانند یک لایه تسویه آنی و کم‌هزینه عمل می‌کند، نه یک بازار پر ازدحام.
تغییر ساختار بازار؛ فعالیت از زنجیره به بیرون منتقل شده است
داده‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۵، همبستگی میان کارمزدها و قیمت بیت‌کوین منفی شده است. در چرخه‌های گذشته، افزایش قیمت معمولاً با رشد تراکنش‌ها همراه بود، اما این‌بار بخش بزرگی از نقدینگی به لایه‌های خارج از زنجیره، صرافی‌ها و متولیان (Custodians) منتقل شده است.
این تغییر ساختاری باعث شده بیت‌کوین در ظاهر آرام باشد، اما حجم معاملات در پشت صحنه همچنان بالا بماند — واقعیتی که شبکه را به یک زیرساخت مالی مؤثر اما کم‌تحرک در ظاهر تبدیل کرده است.
جمع‌بندی
با افت متوسط درآمد کارمزد از حدود ۵۷۶ هزار دلار در سه‌ماهه اول به نزدیک ۴۱۰ هزار دلار در ماه نوامبر، حاشیه امن ماینرها باریک‌تر شده است. با این حال، کارایی، ثبات و هزینه پایین تراکنش‌ها نشان می‌دهد شبکه بیت‌کوین اکنون در نقطه‌ای از تعادل پایدار و نهادی‌شدن قرار دارد.
اگر قیمت در محدوده ۱۱۰ هزار دلار تثبیت شود، بیت‌کوین ممکن است وارد دوره‌ای جدید از ثبات عملکردی با بازدهی بالای زیرساختی شود — دوره‌ای که در آن بلاک‌ها کوچک‌تر، مم‌پول خلوت‌تر و شبکه کارآمدتر از همیشه است.
