در حالی که مراکز داده هوش مصنوعی بیش از ۱ درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا را تشکیل میدهند و عملاً به ستون فقرات اقتصاد دیجیتال این کشور بدل شدهاند، ادعایی جنجالی از سوی آدام لیوینگستون، نویسنده کتاب عصر بیتکوین، توجه بازارها را جلب کرده است. او میگوید رقابت هوش مصنوعی دیگر به پایان رسیده و چین از آمریکا جلو افتاده است؛ نه با کدنویسی بهتر، بلکه با تسلط بر انرژی، بهویژه انرژی هستهای.
واقعیتهای جدول هستهای
بر اساس دادههای رسمی، چین هماکنون حدود ۳۰ نیروگاه هستهای در حال ساخت دارد و تقریباً نیمی از پروژههای فعال جهان را به خود اختصاص داده است. این کشور قصد دارد تا پایان سال به ظرفیت ۶۵ گیگاوات و تا سال ۲۰۴۰ به ۲۰۰ گیگاوات دست یابد؛ یعنی رشدی ده برابری نسبت به وضعیت فعلی.
در مقابل، آمریکا پس از تکمیل دو نیروگاه Vogtle 3 و Vogtle 4 هیچ پروژه بزرگ جدیدی در مرحله ساخت ندارد. اگرچه شرکت وستینگهاوس اخیراً اعلام کرده قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ ۱۰ نیروگاه جدید احداث کند، اما موانع قانونی، هزینههای بالا و مخالفتهای عمومی اجرای این طرحها را با چالش مواجه کرده است.
آیا انرژی، گلوگاه اصلی هوش مصنوعی است؟
مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی مانند GPT-4 نیازمند دهها مگاوات برق برای آموزش هستند. طبق پیشبینیها، تقاضای برق مراکز داده در آمریکا تا سال ۲۰۳۵ بیش از دو برابر شده و به ۷۸ گیگاوات خواهد رسید. در سطح جهانی نیز مصرف انرژی مراکز داده که در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۱۵ تراواتساعت بود، تا سال ۲۰۳۰ تقریباً دو برابر خواهد شد.
این اعداد نشان میدهد که کشورهایی که میتوانند بیشترین انرژی پایدار و بدون کربن را تأمین کنند، برتری مهمی در رقابت هوش مصنوعی خواهند داشت. چین با سیاستگذاری متمرکز و سرعت ساخت بالا در این مسیر پیشتاز است، در حالی که آمریکا بیشتر بر ارتقای فناوری، استفاده از راکتورهای کوچک مدولار (SMR) و انرژیهای تجدیدپذیر تکیه دارد.
آیا رقابت هوش مصنوعی تمام شده است؟
اگرچه پیشروی چین در حوزه انرژی هستهای چشمگیر است، اما ادعای پایان رقابت هنوز زودهنگام به نظر میرسد. آمریکا همچنان مزایای قابل توجهی در زمینه تحقیقات بنیادی، طراحی تراشهها، زیرساختهای ابری و سرمایهگذاریهای خطرپذیر دارد. علاوه بر این، نوآوری در بهرهوری انرژی، شبکههای هوشمند و پردازش توزیعشده میتواند بخشی از عقبماندگی در ظرفیت هستهای را جبران کند.
جمعبندی
به نظر میرسد در آینده، همانطور که «جنگ داده» اهمیت داشت، «جنگ انرژی» نیز به یکی از محورهای اصلی رقابت فناوری تبدیل خواهد شد. چین با سرمایهگذاری گسترده در انرژی هستهای مزیت قابلتوجهی کسب کرده است، اما آمریکا نیز در حال اجرای سیاستهای تازه و پروژههای جدید است. بنابراین، برخلاف نظر لیوینگستون، مراسم «خاکسپاری» رقابت هنوز برگزار نشده است. آینده هوش مصنوعی به ترکیبی از انرژی، نوآوری و سیاستگذاری وابسته خواهد بود.
