نگاهی عمیق به طرح GAIA برای دموکراتیزه کردن هوش مصنوعی با زیرساخت باز

در حرکتی نوآورانه و تحولی در دنیای فناوری، پروژه GAIA با همکاری سامسونگ، گوشی هوشمند محدود و ویژه‌ای را بر پایه گوشی Galaxy S25 Edge عرضه کرده است که به طور خاص برای «حاکمیت هوش مصنوعی» (AI Sovereignty) طراحی شده است. این گوشی با قابلیت اجرای مدل‌های بزرگ زبانی به صورت محلی (On-device) بدون نیاز به اتصال به فضای ابری، امکان حفظ حریم خصوصی، مالکیت داده‌ها و بهره‌مندی از اکوسیستم غیرمتمرکز AI را برای کاربران فراهم می‌کند.

حاکمیت هوش مصنوعی چیست و چه معنایی برای کاربران دارد؟

شاشانک سریپادا، مدیر عملیات و هم‌بنیانگذار پروژه GAIA در مصاحبه اختصاصی با ما توضیح می‌دهد که «حاکمیت هوش مصنوعی» یعنی کنترل کامل کاربران بر داده‌ها، مدل‌ها و دستیارهای هوشمند خود. این مفهوم به خصوص برای کاربران در مناطقی که نگرانی‌های شدید حریم خصوصی وجود دارد و در عین حال مهارت‌های فنی کم است، اهمیت فراوانی دارد.

کاربران این گوشی می‌توانند بدون نیاز به دانش فنی بالا، ابزارهای هوش مصنوعی شخصی‌شده خود را با استفاده از دامنه‌ها و قالب‌های آماده GAIA اجرا کنند. داده‌ها در دستگاه محلی باقی می‌مانند و عملیات پردازش هوش مصنوعی روی دستگاه یا در دامنه‌ای که کاربر کنترل می‌کند انجام می‌شود، بدون وابستگی به سرورهای مرکزی و با قابلیت مقاومت در برابر سانسور و نظارت متمرکز.

چالش‌های جلوگیری از تمرکززدایی ناقص

یکی از نگرانی‌ها درباره شبکه‌های غیرمتمرکز هوش مصنوعی، احتمال بازتولید تمرکزگرایی با نام‌های دیگر است. سریپادا پاسخ می‌دهد که طراحی GAIA به گونه‌ای است که اجازه چنین تمرکززدایی ناقصی را نمی‌دهد. شبکه GAIA امکان اجرای نود (Node) روی دستگاه‌های مختلف، حتی موبایل و دستگاه‌های کم‌مصرف را فراهم کرده و پاداش‌ها بر اساس عملکرد و میزان تمرکززدایی توزیع می‌شوند. همچنین ساختار حکمرانی درون زنجیره‌ای توسط دارندگان توکن تعیین می‌شود تا از تمرکز قدرت جلوگیری شود.

مواجهه با چالش‌های حقوقی و نظارتی

GAIA با معماری سازگار با قوانین محلی و همکاری با مشاوران حقوقی در آمریکا، اروپا و آسیا، تلاش می‌کند تا با قوانین روز درباره هوش مصنوعی و کریپتو تطبیق داشته باشد. این گوشی به عنوان یک دستگاه باز هوش مصنوعی عرضه می‌شود و امکانات کیف پول غیرامانی (Non-custodial) دارد که برای رعایت الزامات قانونی طراحی شده‌اند. در صورت لزوم، امکاناتی مثل احراز هویت (KYC) و محدودیت‌های منطقه‌ای به صورت اختیاری فعال می‌شوند.

چگونه GAIA کاربران را به استفاده و مشارکت در شبکه ترغیب می‌کند؟

گوشی GAIA Edition Galaxy S25 علاوه بر عملکرد معمول یک گوشی هوشمند، با قابلیت‌های هوش مصنوعی پیش‌فرض عرضه می‌شود. کاربران بدون نیاز به اتصال به فضای ابری می‌توانند از دستیارهای هوشمند، کمک‌های کاری و مدیریت دانش بهره‌مند شوند. همچنین ادغام بی‌دردسر با فناوری Web3، بدون پیچیدگی‌های مرسوم، امکان مدیریت و اجرای قراردادهای هوشمند و تعامل با شبکه‌های غیرمتمرکز را برای کاربران فراهم می‌کند.

جمع‌بندی

طرح GAIA با همکاری سامسونگ، گامی بزرگ در مسیر دموکراتیزه کردن هوش مصنوعی و حفظ حاکمیت داده‌ها برداشته است. این پروژه نمونه‌ای عملی از نحوه اجرای AI بومی، خصوصی و غیرمتمرکز را به کاربران ارائه می‌دهد و می‌تواند تحول بزرگی در تجربه استفاده از فناوری هوش مصنوعی ایجاد کند. با این رویکرد، هوش مصنوعی به جای انحصار در دست غول‌های فناوری، به دست خود کاربران خواهد بود.