اصطلاحات تخصصی بازار طلا؛ راهنمای کامل برای سرمایه‌گذاران و خریداران

اگر به بازار طلا علاقه‌مندید (چه برای سرمایه‌گذاری، چه برای خرید طلا یا سکه) آشنایی با اصطلاحات تخصصی این بازار به شما کمک می‌کند تا تصمیمات دقیق‌تری بگیرید، فریب نخورید، و معاملات مطمئن‌تری انجام دهید. در این مقاله، ۱۰ اصطلاح کلیدی و پرکاربرد بازار طلا را با توضیحات کامل بررسی می‌کنیم:

1. اونس طلا (Gold Ounce)

اونس طلا یا "تروی اونس" (Troy Ounce) واحد بین‌المللی اندازه‌گیری وزن طلاست که معادل ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم است. این واحد در بازار جهانی طلا (مانند بورس نیویورک یا بازار لندن) برای تعیین قیمت طلا استفاده می‌شود.

قیمت جهانی طلا معمولاً بر پایه اونس اعلام می‌شود.
در ایران، نرخ هر گرم طلای ۱۸ عیار معمولاً با توجه به قیمت اونس جهانی و نرخ دلار تعیین می‌شود.
هرچه قیمت اونس جهانی بالا برود، قیمت داخلی طلا هم افزایش می‌یابد (البته با تأثیر نرخ ارز).

2. عیار طلا (Karat)

عیار طلا میزان خلوص طلا را نشان می‌دهد. عیار بالا به‌معنای طلا خالص‌تر و عیار پایین‌تر یعنی ترکیب طلا با فلزات دیگر (مثل نقره، مس، پالادیم و...) است. عیار طلای سرمایه‌گذاری‌شده در شمش یا سکه‌های بانک مرکزی معمولاً ۲۲ یا ۲۴ عیار است.

طلای خالص یا طلای ۲۴ عیار = 99.9٪ طلا
طلای ۱۸ عیار (رایج‌ترین در ایران) = 75٪ طلا و 25٪ فلزات دیگر
طلای ۱۴ و ۱۰ عیار معمولاً در برخی کشورهای خارجی برای مقاومت بیشتر استفاده می‌شود.

3. حباب طلا

حباب طلا به اختلاف بین قیمت واقعی طلا (بر مبنای اونس جهانی و نرخ ارز) و قیمت معامله‌شده آن در بازار ایران گفته می‌شود. تحلیل حباب سکه یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها برای ورود یا خروج از بازار سرمایه‌گذاری طلاست.

اگر قیمت بازار بیشتر از قیمت واقعی باشد → حباب مثبت
اگر کمتر باشد → حباب منفی

دلایل شکل‌گیری حباب:

تقاضای هیجانی در بازار داخلی
نوسانات نرخ ارز
محدودیت در عرضه سکه و طلای فیزیکی

4. صندوق قابل معامله طلا (Gold ETF)

صندوق ETF طلا یا صندوق قابل معامله در بورس، راهی مدرن برای سرمایه‌گذاری در طلا بدون خرید فیزیکی آن است. این صندوق‌ها بر پایه سکه طلا یا شمش طلا فعالیت می‌کنند. برای مثال صندوق‌هایی مانند "طلای لوتوس" یا "زر" از جمله ETFهای فعال در بورس ایران هستند.

مزایای ETF طلا:

بدون نیاز به نگهداری فیزیکی طلا
امکان خرید و فروش آنلاین از طریق سامانه‌های بورس
شفافیت بالا در قیمت‌گذاری
امنیت بالا در مقابل سرقت یا تقلب

5. سکه طلا

سکه طلا یکی از محبوب‌ترین اشکال سرمایه‌گذاری فیزیکی در ایران است. این سکه‌ها توسط بانک مرکزی ضرب شده و معمولاً دارای وزن، عیار، و طراحی مشخص هستند. سکه طلا در ایران اغلب دارای حباب قیمتی است. سکه‌های بانکی (از بانک مرکزی) ارزش سرمایه‌گذاری بالاتری نسبت به سکه‌های غیراستاندارد دارند و سکه از نظر قانونی، شناخته‌شده و قابل پیگیری در سیستم بانکی است.

انواع سکه‌های طلا در ایران:

سکه تمام بهار آزادی (8.133 گرم، عیار 900)
نیم سکه
ربع سکه
سکه گرمی

6. شمش طلا (Gold Bullion)

شمش طلا قطعه‌ای از طلای خالص (معمولاً با عیار ۹۹۹.۹) است که به‌صورت قالب‌های استاندارد تولید می‌شود. این نوع طلا به‌ویژه برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر مناسب است. شمش‌های رایج در ایران معمولاً در وزن‌های ۱ گرم، ۵ گرم، ۱۰ گرم، ۱۰۰ گرم و حتی ۱ کیلوگرم هستند.

ویژگی‌های شمش طلا:

بدون اجرت ساخت
عیار بالا و ثابت
مناسب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت
قابلیت خرید و فروش در بازارهای بین‌المللی

7. معاملات آتی طلا (Gold Futures)

معاملات آتی طلا یکی از ابزارهای مالی حرفه‌ای برای خرید و فروش طلا در آینده است. در این معاملات، دو طرف توافق می‌کنند که مقدار مشخصی طلا را با قیمتی معین و در تاریخی مشخص خرید یا فروش کنند. در ایران نیز این معاملات در بورس کالای ایران قابل انجام است، به‌ویژه در قالب قراردادهای آتی سکه یا طلا.

کاربردها:

پوشش ریسک (Hedging)
سودگیری از نوسانات قیمت بدون خرید فیزیکی
نیاز به حساب تضمین و تحلیل بازار دارد

8. گواهی سپرده طلا

گواهی سپرده طلا برگه‌ای قانونی است که نشان می‌دهد شما مالک مقدار مشخصی طلا یا سکه ذخیره‌شده در خزانه یک بانک هستید. این ابزار در ایران از طریق بورس کالا منتشر می‌شود و قابل معامله در بازار ثانویه است. (مثال: گواهی سپرده سکه بهار آزادی با پشتوانه سکه موجود در خزانه بانک رفاه)

مزایا:

امنیت بالا
عدم نیاز به نگهداری فیزیکی طلا
امکان تبدیل سریع به پول نقد
معاف از مالیات بر ارزش افزوده (در برخی موارد)

9. اجرت ساخت طلا

اجرت هزینه‌ای است که سازنده یا طلاساز بابت طراحی و ساخت طلا از خریدار دریافت می‌کند. این هزینه در قیمت نهایی طلا تأثیر زیادی دارد و معمولاً به‌صورت درصدی از وزن طلا یا مبلغ ثابت محاسبه می‌شود. برای سرمایه‌گذاری، خرید طلای کم‌اجرت یا بدون اجرت (مثلاً طلای آب‌شده یا شمش) توصیه می‌شود.

زیورآلات لوکس = اجرت بیشتر
طلاهای کم‌کار یا سبک = اجرت کمتر
اجرت در خرید لحاظ می‌شود اما در فروش، معمولاً به شما پرداخت نمی‌شود.

10. اسپرد (Spread)

اسپرد در بازارهای مالی، به اختلاف بین قیمت خرید (Bid) و فروش (Ask) اشاره دارد. هرچه اسپرد کمتر باشد، معامله برای خریدار یا فروشنده به‌صرفه‌تر خواهد بود. اسپرد بالا نشان‌دهنده بازار کم‌عمق یا غیررقابتی است. در بازار طلا، اسپرد نقش مهمی در تعیین سود یا زیان دارد، به‌ویژه در:

معاملات آتی
ETFها
بازارهای بین‌المللی

جمع بندی

شناخت دقیق این ۱۰ اصطلاح تخصصی بازار طلا به شما کمک می‌کند تا با درک بهتر مفاهیم کلیدی، فریب قیمت‌های نامعقول یا تبلیغات نادرست را نخورید، تفاوت میان طلاهای مناسب مصرف و گزینه‌های مناسب سرمایه‌گذاری را بشناسید، در انتخاب میان ابزارهایی مانند صندوق ETF، گواهی سپرده و شمش طلا تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشید و در نهایت بتوانید هزینه‌ها و ریسک‌های پنهان در خرید و فروش را با آگاهی بیشتری مدیریت کنید.