همبستگی بیتکوین با شاخصهای اقتصادی جهانی
مقدمه در یک دهه گذشته، بیتکوین از یک پدیده فناورانه به یک ابزار مالی با نقشآفرینی در سطح اقتصاد جهانی تبدیل شده است. با ورود سرمایهگذاران نهادی، توسعه بازار مشتقات، و افزایش پوشش رسانهای، سؤال مهمی مطرح میشود: آیا بیتکوین به عنوان یک دارایی مستقل رفتار میکند یا با شاخصهای کلان اقتصادی جهانی همبستگی دارد؟ این مقاله بهطور دادهمحور به بررسی همبستگی بیتکوین با برخی از مهمترین شاخصهای اقتصادی شامل طلا، شاخص دلار آمریکا (DXY)، نرخ بهره، نفت، و بازار سهام جهانی میپردازد.
همبستگی بیتکوین با طلا
در گذشته، بیتکوین اغلب به عنوان «طلای دیجیتال» شناخته میشد، اما دادههای سالهای 2024 و 2025 نشان میدهند که همبستگی بین بیتکوین و طلا پایدار و قابل پیشبینی نیست. طبق دادههای Coin Metrics در نیمه اول سال 2024، همبستگی 30 روزه بین بیتکوین و طلا بین 0.2 تا 0.4 نوسان داشته و در مواقع بحران ژئوپلیتیک (مانند حمله اسرائیل به غزه)، افزایش موقتی یافته است.
با این حال، رفتار سرمایهگذاران در مواجهه با ریسک باعث میشود که طلا همچنان دارایی امنتری تلقی شود، در حالی که بیتکوین بیشتر تحت تأثیر احساسات بازار رمزارز و شرایط نقدینگی است. این امر نشان میدهد که اگرچه ممکن است در مقاطع خاص همجهتی مشاهده شود، اما رابطه بلندمدت آنها ضعیف و متغیر است.
رابطه معکوس شاخص دلار آمریکا (DXY) و بیتکوین (BTC)
بیتکوین معمولاً رابطه معکوسی با شاخص دلار آمریکا دارد. زمانی که دلار تقویت میشود، سرمایهگذاران به سمت داراییهای دلاری جذب شده و بازار رمزارز تحت فشار قرار میگیرد. در ماه مارس 2025، با اعلام افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و تقویت شاخص DXY به بالای 106 واحد، قیمت بیتکوین کاهش بیش از 8 درصدی را تجربه کرد.
بررسی دادههای Glassnode نشان میدهد که همبستگی منفی بین بیتکوین و DXY در بازههای 90 روزه، بهویژه در شرایط انقباض پولی، تقویت میشود. این همبستگی، البته، در شرایطی که عوامل داخلی بازار رمزارز (مانند ETFهای بیتکوین یا رویدادهای مرتبط با صرافیها) دست بالا را دارند، ممکن است تضعیف شود.
نرخ بهره و سیاست پولی: تأثیرگذارترین عامل در سالهای اخیر
در دوره 2022 تا 2025، سیاستهای پولی فدرال رزرو آمریکا بیشترین اثر را بر قیمت بیتکوین داشتهاند. در سال 2022، با شروع افزایش نرخ بهره، بازار رمزارز بهشدت اصلاح شد و بیتکوین از بیش از 47,000 دلار به محدوده زیر 20,000 دلار سقوط کرد.
در سال 2024، با توقف موقت در روند افزایش نرخها و انتشار دادههایی مبنی بر کاهش تورم آمریکا، شاهد بازگشت نسبی بیتکوین به محدوده بالای 40,000 دلار بودیم. این روند در سهماهه اول 2025 نیز ادامه داشته است، هرچند ابهامات درباره رکود جهانی و سیاستهای انقباضی مجدد، مانع تثبیت کامل قیمتها شدهاند.
همبستگی غیرمستقیم بیت کوین با بازار انرژی
در ظاهر، بیتکوین و نفت خام ارتباط مستقیمی ندارند، اما با افزایش تنشهای ژئوپلیتیک، هر دو دارایی میتوانند مورد توجه سرمایهگذاران قرار گیرند. در آوریل 2024، با افزایش قیمت نفت به دلیل حمله به تأسیسات نفتی در خاورمیانه، شاهد افزایش همزمان قیمت بیتکوین و کاهش شاخصهای سهام بودیم.
با این حال، در بلندمدت، همبستگی آماری بین بیتکوین و نفت بسیار پایین و ناپایدار گزارش شده است (ضریب همبستگی کمتر از 0.15). تنها در مواقع بحرانهای انرژی است که رفتار مشابهی در بازار این دو دارایی مشاهده میشود.
بیتکوین و بازار سهام (S&P 500 و Nasdaq): تقویت همبستگی
یکی از نکات قابل توجه در سالهای اخیر، افزایش همبستگی بیتکوین با بازار سهام آمریکا، بهویژه شاخصهای فناوری مانند Nasdaq بوده است. بهویژه در دورههای ریسکگریزی یا اصلاح بازار، عملکرد بیتکوین مشابه سهام فناوری بوده است.
در ژانویه 2024، همزمان با انتشار گزارشهای ضعیف مالی شرکتهای تکنولوژی و سقوط Nasdaq، بیتکوین نیز بیش از 6 درصد افت را تجربه کرد. طبق گزارش IntoTheBlock، همبستگی بیتکوین و Nasdaq در این دوره به بیش از 0.65 رسید.
با افزایش نفوذ سرمایهگذاران نهادی و استفاده از محصولات مالی مشتقه، رفتار قیمتی بیتکوین بهتدریج شبیه داراییهای سنتی شده است. این روند نشان میدهد که بیتکوین دیگر کاملاً از بازارهای مالی جدا نیست، بلکه بخشی از آن شده است.
نتیجهگیری: بیتکوین؛ مستقل اما نه منزوی
بررسی دادههای سال های اخیر نشان میدهد که بیتکوین اگرچه ویژگیهایی مستقل از داراییهای سنتی دارد، اما بهویژه در دوران بحران و تصمیمات کلان پولی، واکنشهایی مشابه سایر شاخصهای اقتصادی جهانی نشان میدهد.
این همبستگیها ممکن است گذرا یا پایدار باشند، اما نقش آنها در تحلیل رفتار قیمتی بیتکوین غیرقابل انکار است. برای سرمایهگذاران حرفهای، درک این روابط نهتنها در تصمیمگیریهای لحظهای، بلکه در طراحی سبدهای سرمایهگذاری متنوع و مقاوم به ریسک، اهمیت اساسی دارد.
