CBDC چیست؟
CBDC ارز دیجیتال بانک مرکزی، ارز فیاتی دیجیتالی است که با مقررات دولتی به‌عنوان پول ثبت و ایجاد می‌شود و اغلب در هسته آن، بلاک چین وجود دارد.
CBDC چیست؟
CBDC مخفف "ارز دیجیتال بانک مرکزی" است، نوع جدیدی از ارز که دولت‌های سراسر جهان در حال آزمایش آن هستند. چیزی که این ارز را از ارزهای رایج متمایز می‌کند استفاده از فناوری بلاک چین در نحوه‌ی پرداخت است که این سیستم باعث افزایش بالقوه کارایی پرداخت و کاهش هزینه‌ها خواهد شد. این ارز در مراحل اولیه توسعه خود است و هنوز بسیاری از کشورها در حال بررسی این ایده هستند. کشورهایی مانند ایالات متحده با ارائه دلار دیجیتال همچنین چین با یوان دیجیتال و کره جنوبی، یک نسخه آزمایشی ارز دیجیتال را به پایان رسانده‌اند و اکنون در حال اجرای آزمایشی این فناوری می‌باشند. اما هنوز CBDC در مقیاس بزرگ در جایی مستقر نشده است.
هر کشور بر اساس سیاست و رویکرد خود بر روی این فناوری کار می‌کند ولی اصول زیربنایی همه‌ی آنها مانند بیت کوین، بلاک چین است. همانطور که می‌دانید فناوری بلاک چین به همه‌ی نهادها اجازه می‌دهد تا یک نسخه از تراکنشات را نگه دارند و تراکنشات به سراسر نودها توزیع شده و یک واحد خاص مسئول کنترل تراکنشات نیست.
در حال حاضر چندین کشور در حال آزمایش CBDC در بستر بلاک چین هستند. ونزوئلا در این زمینه پیشگام بود و در سال 2018 ارز دیجیتال خود را به نام پترو راه‌اندازی کرد. با این حال، پترو با مشکلاتی مواجه است و فقط تعداد کمی از ونزوئلایی‌ها از آن استفاده می‌کنند. علاوه بر ونزوئلا، دولت چین در حال آزمایش یک یوان دیجیتالی از نوع CBDC در چندین شهر است. همچنین بانک فدرال رزرو بوستون ایالات متحده با موسسه معتبر فناوری ماساچوست (MIT) برای آزمایش دلار دیجیتال نیز همکاری می‌کند.
ویژگی‌های رایج CBDC
از آنجایی که CBDCها هنوز در مراحل اولیه هستند، بنابراین نمی‌توان به راحتی مشخص کرد که در صورت عرضه دارای چه ویژگی‌های خاصی خواهند بود. در واقع یک CBDC می‌تواند ترکیبی از بیت کوین و یک ارز دولتی باشد که دارای ویژگی‌های خاصی خواهد بود که این ویژگی‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
فناوری دفترکل توزیع شده (DLT)
ما در عصر دیجیتال زندگی می‌کنیم و پرداخت مبالغی ارز در ازای گرفتن خدمات در بسیاری از برنامه‌های موجود در تلفن‌های هوشمند یا استفاده از کارت‌های اعتباری برای پرداخت، به صورت آنلاین و دیجیتال صورت می‌گیرد. پس فرق CBDC با این سیستم در چیست؟
CBDCها نیز دیجیتال هستند، اما با ساختار فنی متفاوت. یعنی ساختار آن از فناوری بیت کوین با استفاده از دفترکل توزیع شده (DLT) الگو می‌گیرد. برای پیگیری تراکنشات، بانک‌ها باید سوابق مالی، مانند مقدار پول یک فرد و اینکه چه معاملاتی انجام شده است را، در دفتر کل ذخیره کنند. به جای یک پایگاه داده مرکزی که تمام سوابق مالی افراد را ذخیره می‌کند، DLT از چندین نسخه از تاریخچه تراکنش تشکیل شده است که هر کدام توسط یک نهاد مالی جداگانه ذخیره و مدیریت می‌شود و معمولاً توسط بانک مرکزی آن کشور، و از بالا مدیریت می‌شود. این نهادهای مالی DLT را با هم به صورت توزیع شده به اشتراک می‌گذارند. این همان چیزی است که در بلاک چین مجاز می‌باشد، زیرا تنها تعداد معدودی از نهادها می‌توانند به بلاک چین دسترسی داشته باشند و یا آن را تغییر دهند. علاوه بر این، نهادهای مرکزی کنترل می‌کنند که چه کسی به بلاک چین دسترسی پیدا کند و چه کاری می‌تواند با آن انجام دهد. به عنوان مثال، نهاد مرکزی ممکن است تصمیم بگیرد که آلیس فقط می‌تواند بلاک چین را بخواند، در حالی که باب می‌تواند هم بلاک چین را اصلاح کند و هم بخواند. این امر در تضاد با سیاست‌های فناوری بلاک چین در بیت کوین است چرا که به هر کسی اجازه می‌دهد نرم‌افزار را اجرا کند و در ارسال تراکنش‌های شبکه مشارکت نماید و هیچ نهاد مرکزی نمی‌تواند این دسترسی را از کاربران بگیرد.
CBDCها چه تفاوتی با ارزهای دیجیتال دارند؟
دلایل زیادی برای انتخاب بلاک چین مجاز در CBDCها وجود دارد. با ابنکه DLT شباهت‌هایی با بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال دارد، اما اهداف آن بسیار متفاوت است. بیت کوین و سایر بلاک چین‌های عمومی مانند اتریوم از این نظر منحصر‌به‌فرد هستند که هیچ نهاد مرکزی یا گروهی مسئول موجودیت‌ها (مانند مورد DLT) نیستند. که این سیستم معمولاً گزینه مناسبی برای دولت‌ها نیست.
دولت‌ها فناوری DLT را انتخاب می‌کنند زیرا هنوز می‌توانند کنترل برخی از چیزهایی را که در زیر به آن اشاره کرده‌ایم را به دست بگیرند، مانند:
عرضه: بیت کوین دارای محدودیت 21 میلیون بیت کوین در پروتکل است و تغییر این محدودیت بسیار سخت و شاید غیرممکن است. در مقابل، دولت‌ها هر‌کدام یک بانک مرکزی دارند که متولی عرضه پول کشور است. این بانک‌های قدرتمند انتخاب می‌کنند که چه زمانی پول را حذف یا به عرضه اضافه کنند، مثلاً اقتصاد را در زمان‌های آشفته تحریک کنند و نرخ‌های بهره ملی را از جمله وظایف دیگر تعیین کنند. این نقش‌ها با CBDCها تغییر نمی‌کنند.
چه کسی آن را اداره می‌کند: یک نهاد مرکزی انتخاب می‌کند که کدام نهادهای مالی در مدیریت دفترکل توزیع شده شرکت کنند. این با بیت کوین متفاوت است، که به هر‌کسی اجازه می‌دهد نرم‌افزار را بدون اجازه اجرا کند.
هزینه کمتر و راندمان بالاتر
مدافعان این سیستم ادعا می‌کنند که با استفاده از این ساختار، می‌توانند هزینه‌های کمتری برای انتقال پول داشته باشند. آنها معتقدند که با استفاده از فناوری CBDC، نهادهای مالی بیشتر به هم متصل می‌شوند و نسبت به سیستم مالی از هم گسیخته‌ای که امروزه وجود دارد، روش بهتر و سریع‌تری برای جابه‌جایی پول ایجاد می‌کنند.
پیگیری ترکنشات
DLTها از تمام تراکنشات افراد یک گزارش تهیه کرده و ارائه می‌دهند که این کار برای برخی از دولت‌ها، مانند چین، که به داشتن دستگاه‌های نظارتی گسترده، معروف است و به طور بالقوه می‌خواهد از اطلاعات مالی شهروندانش برای نظارت بیشتر استفاده کند، مفید است. سیاست هر دولت نسبت به دیگری متفاوت است. به عنوان مثال، به نظر می رسد فدرال رزرو ایالات متحده در صورت پذیرش CBDC، بیشتر مشتاق حفظ حریم خصوصی شهروندان ایالات متحده است.
سوالات متداول CBDC
چرا CBDCها به تازگی مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته‌است؟
بیت کوین از زمانی که در سال 2009 راه اندازی شد، به سرعت رشد کرد و الهام بخش تعداد زیادی از ارزها و محصولات مالی با استفاده از فناوری زیربنایی مشابه بود. اما در سال 2019، زمانی که Libra، از پروژه ارز دیجیتال تحت حمایت فیس‌بوک مبتنی بر فناوری بلاک چین، رونمایی کرد، بسیاری از دولت‌ها در سراسر جهان این موضوع را مورد بررسی قرار دادند که باید به طور جدی سیستمی جدید با فناوری مشابه اتخاذ کنند یا خیر.
برای بسیاری از دولت‌ها این سوال به وجود آمد که آیا ارز ایجاد شده توسط شرکتی به گستردگی و قدرتمندی فیس‌بوک می‌تواند کنترل دولت بر پول را به چالش بکشد. که این امر دولت‌ها را به بررسی بیشتر وادار کرد و باز هم این سوال برایشان پیش آمد که آیا می‌توانند فناوری‌های مشابه را در سیستم‌های پرداخت ملی خود بگنجانند یا خیر؟
آیا CBDCها جایگزین پولی که امروزه از آن استفاده می‌کنیم خواهند شد؟
اکثر کشورها CBDC را به عنوان مکمل پول‌های امروزی می‌بینند، نه ارزی که جایگزین زیرساخت‌های موجود باشد.
چند کشور در حال آزمایش CBDC هستند؟
هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند چه کشورهایی روی این فناوری کار می‌کنند. در نظرسنجی منتشر شده در ژانویه 2020، بانک تسویه بین‌المللی (BIS)، هماهنگ‌کننده بانک مرکزی بین‌المللی، از 66 بانک مرکزی پرسید که آیا روی CBDC کار می‌کنند یا خیر. 80 درصد از بانک‌های مرکزی اظهار داشتند در حال بررسی این ایده هستند، و 10 درصد به راه اندازی آن برای عموم مردم "خیلی نزدیک" هستند.
آیا همه CBDCها از بلاک چین استفاده خواهند کرد؟
نه. در حالیکه بسیاری از بانک‌های مرکزی بلاک چین‌ها را دارای مزایایی همچون افزایش بهره‌وری می‌دانند، چندین بانک مرکزی هنوز نسبت به این قضیه تردید دارند و استدلال می‌کنند که یک CBDC الهام‌گرفته از بلاک چین، مزایای کافی برای توجیه و استفاده کلی در این سیستم را ندارد.
