NFT چیست؟ (بخش دوم/ کاربردها)
یک توکن غیرمثلی که به آن NFT هم گفته می‌شود، در واقع یک دارایی دیجیتال شبیه ارز دیجیتال است که نایاب و منحصربه‌فرد است و مثل ارزهای دیجیتال روی بلاک چین ذخیره و جابه‌جا می‌شود. بازی‌های کامپیوتری، کالاهایی نمایشی و یا کلکسیونی، آثار هنری در حوزه فناوری‌های دیجیتال، بلیط رقابت‌های متنوع و مختلف اعم از ورزشی و فرهنگی و غیزره، نام دامنه‌ها و حتی منزلی که توکن آن ایجاد شده است و دیگر مثال‌ها در این حوزه، همگی در دسته توکن‌های غیرمثلی قرار دارند.
توکن غیرمثلی (NFT) چیست؟
یکی از نکات مهم در این حوزه این است که باد بدانید مالکیت توکن‌های غیرمثلی هم مانند ارزهای دیجیتال، روی بلاک چین ثبت می‌شود. به بیان ساده می‌توان گفت که بلاک چین یک دفتر دیجیتال است که اطلاعات در آن ذخیره و نگهداری می‌شوند. این اطلاعات ثبت‌شده روی بلاک چین بین همه کامپیوترهای متصل به شبکه، به اشتراک گذاشته می‌شود؛ در نتیجه احتمال دستکاری و تغییر هر یک از اطلاعات موجود به صفر می‌رسد و این یعنی امنیت اطلاهات در بالاترین سطح خود قرار دارد چون هر گونه تغییری در شبکه خیلی زود به اطلاع همه می‌رسد و همه از تغییرات و دستکاری با خبر می‌شوند؛ با این توصیف باید ادعا کرد که با توجه به امنیت بسیار بالا و تغییرناپذیری بلاک چین‌ها، مالکیت یک توکن غیرمثلی، معنای واقعی خواهد داشت.
توکن‌های غیرمثلی؛ نوعی دارایی دیجیتال منحصر به فرد
با همه تفاوت‌هایی که تا اینجا گفته شد اما باید بدانیم که توکن‌های غیرمثلی به هر حال نوعی دارایی دیجیتال محسوب می‌شوند پس باید اشتراکات زیادی با ارزهای دیجیتال مثلی و قابل معاوضه داشته باشند. یکی از تشابهات موجود بین توکن‌های غیرمثلی و ارزهای دیجیتال معمولی مانند بیت کوین و اتریوم این است که NFT هم روی کیف پول‌های دیجیتال ذخیره و منتقل می‌شوند و مالکیت یک توکن غیرمثلی به فرد دارنده کیف پول (کلید خصوصی) تعلق دارد. در یک کلام کلی می‌توان گفت که این توکن‌ها از سه ویژگی اصلی برخوردار هستند که آنها را از سایر ارزهای دیجیتال متمایز می‌کند. در ادامه هر یک از این سه ویژگی را مطرح و تشریح خواهیم کرد.
منحصربه‌فرد بودن
ان‌اف‌تی‌ها که به آنها غیرمثلی هم گفته می‌شود همانگونه که از اسم آنها پیداست، منحصربه‌فردند، یعنی هر کدام ویژگی(های) مخصوصی دارند که در هیچ توکن دیگر یافت نمی‌شود. به‌عنوان مثال، یک گرچه همه خانه‌های ۱۰۰ متری، ۱۰۰ متر هستند اما هر خانه در یک موقعیت جغرافیایی منحصربفرد قرار دارد؛ یعنی در کوچه، خیابان و شهری خاص قرار دارد و از همین جهت با هیچ خانه ۱۰۰ متری دیگری در جهان قابل قیاس نیست و ارزش یکسانی ندارد. ضمن اینکه ویژگی‌های ظاهری و ساخت متنوعی هم ممکن است داشته باشد. با این تعریف و با این نگاه اگر توکن این خانه ساخته شود، می‌توان اثبات کرکه بنا به همین دلایل، این توکن، یک توکن غیرمثلی یا همان ان‌اف‌تی خواهد بود.
کمیاب بودن
یکی از مهمترین ویژگی‌های جذاب توکن‌های غیرمثلی یا همان NFTها، کمیاب بودن آنها است. تیم توسعه‌دهنده یک ان‌اف‌تی می‌تواند بدون اینکه محدودیتی داشته باشد، واحدهای توکن ایجاد کند اما با این حال اغلب آنها ترجیح می‌دهند، ویژگی کمیابی توکن‌های غیرمثلی خود را تا حد زیادی حفظ کرده و حتی آن را بهبود دهند. نکته اینکه برخی از توسعه‌دهندگان به حدی روی این نکته اصرار و تاکید دارند که از برخی توکن‌های غیرمثلی تنها یک عدد می‌سازند که البته این موضوع بسیار خاص است.
غیرقابل تقسیم بودن
یکی از مهمترین نکات درباره ان‌افی‌تی این است که نمی‌شود آنها را به بخش‌ها، قسمت‌ها و یا واحدهای کوچکتری تقسیم کرد. در واقع برای خرید توکن غیرمثلی تنها و تنها باید واحدهای آن را خریداری کنید و نمیتواند قسمتی از یک واحد را بخرید. به عنوان یک مثال ساده، برای خرید بیت کوین الزامی به خرید یک واحد نیست و شما می‌توانید این ارز دیجیتال را تا هشت رقم اعشار تقسیم کرده و یکی از واحدهای تقسیم شده را رداری کنید یعنی می‌توانید ۰.۰۰۱ از یک واحد بیت کوین را بخرید اما نمی‌توند یک‌دهم و یا یک‌صدم واحد از یک NFT را خریداری کنید؛ این یعنی اینکه توکن‌های غیرمثلی قابل‌‌تقسیم نیستند و تنها به‌صورت یک واحد کامل می‌توانند و باید جابه‌جا شوند. نمونه دیگر درباره همان بلیط دربی تهران که اثبات می‌کند یک ان‌اف‌تی است اینکه شما نمی‌توانید ۰.۰۱ از آن را بخرید.
مزایای اصلی NFTها
ان‌اف‌تی‌ها شکل پیشرفته‌تر دارایی‌های دیجیتال غیرمثلی هستند. برای فهم بهتری این موضوع باید بدانیم که دارایی‌های دیجیتال غیرمثلی بعد از ظهور اینترنت و گسترده شدن دامنه فضای مجازی، وارد فضای بازی‌های دیجتال شدند و بعد از آن نیز حضور خود را ادامه دادند و همچنان نیز حضور دارند. به عنوان نمونه گیمرها مدت‌هاست که در بازی‌هیا کامپیوتری آیتم‌هیا مجازی مختلف را ذخیره می‌کنند و یا اینکه از طریق اینترنت بلیط تهیه می‌کنیم. حالا نکته این است توکن غیرمثلی دقیقاً چه کاربردی در بازار مالی دارد و دقیقاً قرار است پاسخی به کدام مشکل و مسئله بازار مالی باشد. تا زمانی که به این پرسش پاسخ دقیق و منطقی داده نشود، حضور این نوع دارایی در بازار ارزهای دیجیتال هیچ توجیهی ندارد.
برای پاسخ به این سوال باید به دو مزیت اصلی این توکن‌ها مراجعه کرد: یک مالکیت حقیقی و دوم قابلیت انتقال و معامله؛ در ادامه هر یک از این دو مزیت را به تفصیل مورد بررسی و تشریح قرار می‌دهیم:
مالکیت حقیقی
دارنده توکن غیرمثلی مالیکت حقیقی دارد و در واقع ارزشمندی خود را در اختیار دارد. این عبارت گرچه کمی گنگ است اما با ذکر یک مثال می‌توان خیلی راحت ن را درک کرد. فرض کن شرکتی که بلیط دربی را صادر می‌کند، بنا به هر دلیلی می‌تواند بلیط شما را باطل کند و یا در همان بازی رایانه‌ای شما مالکیت حقیقی روی آیتم‌های بازی ندارید چون آنها در خارج از فضای بازی که تیم توسعه‌دهنده برای شما ایجاد کرده، مالک آن آیتم نیستید. یا چرا راه دور برویم، در همین فضای اینستاگرام، نام کاربری شما متعلق به شخص شماست یا از آن فیس‌بوک؟ پاسخ به این سوالات نشان می‌دهد که ان‌اف‌تی یک مالکیت حقیق دارد. به عبارت بهتر، فناوری بلاک چین با بکارگیری قابلیت خود در توزیع داده و رمزنگاری، به دارندگان ان‌اف‌تی مالکیت واقعی می‌دهد.
بگذارید مثالی برای شما بزنیم، فرض کنید شما به عنوان مالک، سند مالکیت خود را به یک جمع چند صد نفری (که همان اعضای بلاک چین هستند) نشان دهید. آنها نیز با موبایل خود از سند مالیکیت شما عکس بگیرند و آن عکس را به عنوان یک نسخه در گالری خود ذخیره کنند. حالا اگر مدعی پیدا شود که بخواهد ادعا کند این دارایی برای اوست (به نوعی تقلب کند)، این ادعای او برای جمعیت عضو قابل پذیرش نیست چون همه آنها یک نسخه از سند مذکور را دارند. با این روند، مالکیت حقیقی افراد روی ان‌اف‌تی‌های خود حفظ می‌شود.
قابلیت انتقال و معامله
یکی از ویژگی‌های مهم دیگر که باعث رونق ان‌اف‌تی شده این است که آنها نیز مانند ارزهای دیجیتال دیگر، می‌توانند خیلی سریع و آسان روی کیف پول‌های دیجیتالی شما چه در موبایل باشد و چه کامپیوتر شخصی شما، منتقل و در صرافی‌ها نیز معامله شوند. حالا می‌توان به راحتی کاربردی بودن آنها را اثبات کرد چون افراد می‌توانند با استفاده از این نوآوری، به راحتی یک آیتم بازی، بلیط و دارایی‌های دیگر را با پول واقعی به بفروشند و یا آنها را در بازار آزاد از کاربران دیگر خریداری کنند.
انواع کاربرد NFTها
کاربرد NFT در هنر دیجیتال
ان‌اف‌تی‌ها کاربردهای ویژه‌ای برای هنرمندانی که در عرصه دیجیتال فعالیت می‌کنند، دارند. همانطور که می‌دانید در فضای دیجیتال همیشه چالشی به نام سرقت و یا کپی رایت وجود دارد که سبب می‌شود هنرمندان و مالکان یک اثر حسابی متضرر شوند و نتوانند روی محصول خود مالکیت حقیق داشته باشند و به طور مداوم مالکیت معنوی آنها در خطر است به طوریکه سرقت یک اثر هنری و یا کپی از آن به راحتی چند کلیلک کردن در دسترس همه تبهکاران و مجرمان است. با این حال با استفاده از فناوری بلاک چین و به کارگیری ان‌اف‌تی می‌توان یک اثر هنری را خریداری کرد تا از هرگونه سرقت و دستبرد در مالکیت آن در امان ماند.
در واقع با بکارگیری بلاک چین، مالکیت حقیقی فرد (کلید خصوصی) روی اثر هنری‌اش اثبات می‌شود؛ اما این تنها مزیت نیست بلکه با حذف واسطه که عموماً بالاترین درآمد را از یک هنری می‌برند، خود هنرمند می‌تواند سود بیشتری به دست آورد.
کاربرد NFT در کلکسیونی‌‌ها
یکی از کارهای جذاب برای بسیاری از افراد خاصه آنهایی که اهل خاطره‌بازی هستند و یا حس ناسیونالیستی بالایی دارند، کلکسیون‌داری است؛ البته این موضوع یکی از راه‌های درآمد بالا هم هست. اما کاربرد ان‌اف‌تی در این حوزه چیست؟ فرض کنید که شما یک کالای قدیمی دارید که امروزه هیچ کاربردی ندارد اما بسیار ارزشمند است و در بین کلکسیون‌دارها حسابی خواهان دارد. حالا می‌توانید با ایجاد دارایی‌های دیجیتال کلکسیونی، ارزش واقعی حصول خود را حفظ و اعلام کنید؛ این یکی از کاربردهای اصلی توکن غیرمثلی است چون ارزشی منحصربفرد دارد.
کاربرد NFT در بازی
یکی از ویژگی‌های بازی‌های رایانه‌ای این است که در آنها شما نمی‌توانید یک اسلحه یا یک اسکین را بفروشید اما اگر آیتم‌های بازی را به توکن تبدیل کنید، به راحتی خواهید توانست در صرافی‌های آنلاین و حتی در خارج از بازی، آنها را به فروش رسانده و به ازای آنها ارز دیجیتال و یا پول رایج دریافت کنید. با این توصیف که بازی‌هیا مبتنی بر بلاکچین به سرعت در حال گسترش هستند، باید دانست که کاربرد توکن‌های غیرمثلی نیز در آینده بسیار گسترده خواهد شد و به جزء لاینفک این بازی‌ها خاصه در بازار مالی تبدیل می‌شوند.
کاربرد دارایی‌های مجازی
تیم ارائه‌دهنده دامنه ETH در اقدامی جالب برای تضمین مالکیت این دامنه‌ها و همچنین معامله و انتقال آنا بدون نیاز به واسطه، این دامنه‌ها را به توکن‌های غیرمثلی مبدل کرد. این اقدام به نوعی نقطه مقابل دامنه‌های متمرکز است که مالک آنها شرکت‌های متمرکز است. از سوی دیگر، فعالیت در دنیا مجازی، یکی دیگر از کارکردهای کاربران با NFTها است و افراد می‌توانند با استفاده از آنها توکن زمین، خانه، وسایل و لباس خاص خود را ایجاد کنند و با این اقدام امکان معامله و انتقال آنها را برای خود فراهم کنند. در ادامه به برخی از پروژه‌های مطرح در این حوزه اشاره می‌کنیم:
کاربرد دارایی‌های ان‌اف‌تی در دنیای واقعی
توکن‌های غیرمثلی تنها در بازار ارزهای دیجیتال و یا در حوزه دارایی‌هیا دیجیتال کاربرد ندارند. این دارایی‌ها به نحوی ایجاد شده‌اند که بتوان آنها را حتی در بازار سنتی اقتصاد نیز مورد استفاده قرار داد. با فناوری بلاک چین و استفاده از نوآوری‌های ان‌اف‌تی‌ها می‌توانید به راحتی خانه و زمین و یا هر کدام از دارایی‌های خود در دنیای واقعی و بازار سنتی را به توکن تبدیل کنید و به این ترتیب تنها با ارسال یک پیامک، معاملات این دارایی‌ها را می‌توان انجام داد.
نکته مهم این است که علیرغم تمام کارآمدی و کارکردهایی که این دارایی‌های دیجیتال دارند، همچنان اکثر مراجع قضایی و حقوقی در سراسر جهان این توکن‌ها را به رسمیت نشناخته‌اند. از سوی دیگر، در بعد فنی نیز همچنان چالش‌های زیادی وجود دارد. به عنوان یک نکته نهایی در این بخش می‌توان اذعان کرد گرچه در مسیر رسمیت گرفتن توکن‌های غیرمثلی پیشرفت‌های بسیاری ایجاد شده و این روند سرعت بالایی دارد اما هنوز تا رسیدن به نقطه‌ای که یک فرد بتواند توکن دارایی‌های واقعی خود اعم از خانه را داشته باشد، هنوز راه بسیاری در پیش است.
