NFT چیست؟ (بخش اول)
پیدایش ارزهای دیجیتال، دنیای جدیدی در مناسبات مالی جهان ایجاد کرد و توانست سلطه یکصدساله دلار را تهدید کند. بسیاری معتقدند این ارز به پیشرانی بیت کوین می‌توان نظم نوینی در نظام مالی جهان ایجاد کند. اتفاقات دهه‌های اخیر سبب شد که در طول سال‌های متمادی اقتصاددانان جهان در حال بررسی قابلیت‌های پول‌های مختلف باشند تا بتوانند از این میزان سلطه دلار بر بازار مالی جهان بکاهند، به یکباره جهان با پدیده‌ای به نام ارز دیجیتال مواجه شد. این نوع ارز که در ابتدا بسیار بی‌ارزش و بی‌پشتوانه به نظر می‌رسید و تقریباً هیچکس حساب ویژه‌ای روی آن باز نمی‌کرد، خیلی زود توانست با کسب محبوبیت، رقیبی جدی برای دلار باشد خاصه در شرایطی که ذخایر جهانی دلار به دلایل مختلف رو به افول است. در این بین نباید فراموش کرد که قدرت گرفتن یورو نیز تا حدی دلار را تحت‌تاثیر قرار دارد اما همچنان سرسخت‌ترین رقیب دلار را می‌توان ارز دیجیتال به معنای عام و بیت کوین به معنای خاص دانست.
بازار ارزهای دیجیتال و نقش ان‌اف‌تی در آن
در جهان افراد زیادی از رمز ارزها استفاده می‌کنند. در سوئد، حدود 70 درصد از مصرف‌کنندگان Swish را در تلفن خود دانلود کرده‌اند. بزرگترین آن در چین است، جایی که تخمین زده می‌شود بیش از 80 درصد تمام پرداخت‌ها از طریق دستگاه‌های تلفن همراه انجام می‌شود.
مدت زیادی است که بانک‌های جهان تلاش دارند با تاکید بر نقاط ضعف ارزهای دیجیتال، این حوزه نوین در اقتصاد جهان را تحقیر کنند اما واقعیت این است که این ارزها خیلی زود توانسته‌اند جایگاه تثبیت‌شده‌ای برای کاربران خود به همراه داشته باشند و آنان را به سودهای بسیاری برسانند که همین عامل نیز نقش بسزایی در جلب سرمایه‌های مردمی داشته و دارد تا جاییکه بسیاری از کارشناسان معتقدند که دوران نقدینگی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود و خیلی زود ارزهای دیجیتال حتی در پرداخت‌ها و مبادلات رسمی کالا، جایگزین اسکناس و پول‌های سنتی خواهند شد و پس از آن به جای صندوق‌های سنتی، از صندوق الکترونیک استفاده خواهد شد.
کریپتوکارنسی یک ارز مجازی دیجیتال است. ارزهای رمزپایه به دلیل تمایل به ایجاد پول مستقل از موسسات مالی ایجاد شده‌اند؛ بنابراین ارزهای رمزنگاری شده، ارزهای دیجیتال مبتنی بر فناوری بلاک چین هستند. نقطه قوت این فناوری این است که تنها بر اساس ارز نیست، بلکه در حال توسعه یک اکوسیستم کامل است که می‌تواند در آینده عقد قرارداد فروش و خدمات را هم شامل شود.
توکن غیرمثلی
توکن غیرمثلی (Non-fungible token) که به اصطلاح به آن NFT هم گفته می‌شود، یک دارایی دیجیتال منحصربه‌فرد است. در واقع این نوع ارز دیجیتال، برخلاف بیت کوین، اتریوم و ارزهای دیجیتال دیگر که اصطلاحاً مثلی (به عبارتی قابل معاوضه) هستند و واحدهای تعویض‌پذیر دارند یعنی می‌توان در ازای یک واحد از آنها، یک واحد دیگر از همان را دریافت کرد (همه واحدها ارزش یکسان دارند). به عبارت ساده‌تر، مثلی بودن به این معناست که شما می‌توانید در ازای دریافت یک اسکناس هزار تومانی، یک اسکناس هزار تومانی دیگر پرداخت کنید اما هر واحد NFT دارای ویژگی‌های منحصربفردی است دیگر واحدهای غیرمثلی آن را ندارند. یعنی یک واحد توکن غیرمثلی با یک واحد توکن غیرمثلی دیگر برابر نیست. برای ساده‌تر شدن مطلب می‌توان اشاره کرد که یک تخته فرش دستباف با یک تخته فرش ماشینی تنها به این دلیل هر دو فرش هستند، قیمت و ارزش برابری ندارند. این تعریف البته تنها برای ایجاد ذهنیت در ذهن شما بود وگرنه برای درک بهتر و فهم کامل این مفهوم در بازار ارزهای دیجیتال، نیاز دارید که تا آخر این مطلب همراه ما باشید و کمی بیشتر حوصله به خرج دهید تا تفاوت توکن‌های مثلی و غیرمثلی را بهتر درک کنید و با انواع توکن غیرمثلی و تبعاً کارکرد هر کدام آشنا شوید و بدانید اساساً این توکن‌ها که ارزش واحدهای آن یکسان نیست، چه نقشی در بازار ارزهای دیجیتال دارند و چرا ایجاد شده و می‌شوند.
توکن مثلی چیست؟
برای اینکه بتوانیم درک دقیقی از این سوال پیدا کنیم شاید بهتر است که ابتدای در این باره حرف بزنیم که مهمترین تفاوت مثلی بودن و یا همان تعویض‌پذیر بودن با غیرمثلی بودن و یا همان غیرقابل تعویض بودن در چیست.
برای پاسخ دادن به این سوال باید بدانیم که دنیای ارزهای دیجیتال نیز مانند همه بازارهای اقتصادی مخصوصاً بازار مالی سنتی، از قواعد عمومی پیوری می‌کند که یکی از آنها برخوردایر از تعویض‌پذیری (یا همان مثلی بودن) برخی از ارزهای دیجیتال است. به عنوان نمونه در اقتصاد، یک محصول (یا پول) را زمانی می‌توانیم مثلی یا تعویض‌پذیر (Fungible) بدانیم که بتوانیم واحدهای آن را با یکدیگر تعویض کنیم. لازمه این مهم این است که واحدهای آن، همگی ارزش یکسان داشته باشند و نتوان هیچکدام از آنها را کم‌ارزش‌تر یا با ارزش‌تر از آن یکی تلقی کرد.
دارایی دیجیتال مثلی چیست؟
با این تعریف کلی می‌توان بیت کوین، دلار، یورو، پوند، ریال و در ک کلام همه اسکناس‌ها را در دسته دارایی‌های مثلی جا داد. به عنوان نمونه شما می‌توانید یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی خود را با یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی فرد دیگری تعویض و مبادله کنید چون هر دو دقیقاً ارزش یکسان دارند و هیچکدام کم‌ارزش‌تر و یا با ارزش‌تر نیستند چون با هر دو می‌توانید محصولات و اقلامی با ارزش یکسان را خرید کنید و یا اینکه زمانی که یک اسکناس پنجاه هزار تومانی را قرض می‌گیرید، برای بازپرداخت آن یک اسکناس پنجاه هزار تومانی دیگر را به قرض‌دهنده برمی‌گردانید چون هر دو اسکناس ارزش یکسان دارند. به این نوع دارایی اصطلاحاً مثلی گفته می‌شود.
تفاوت ارزهای دیجیتال مثلی و غیرمثلی در چیست؟
نقطه مقابل دارایی‌های مثلی، دارایی‌های غیرمثلی (Non-fungible) هستند که تقریباً در همه فضای اطراف ما و زندگی پیرامونی و روزمره ما قرار دارند. با یک تعریف کلی و جامع می‌توان ادعا کرد که هر چیزی (اعم از کالا و محصولات و ارزهای دیجیتال) که ابزار مبادله نباشد و نتوان آنها را با دیگر چیزها و اقلام مشابه مبادله کرد، غیرمثلی است؛ این یعنی اینکه کامپیرتر و لپ‌تاپ، تابلوی روی دیوار، فرش، مبلمان، تلفن همراه و وسیله نقلیه شما و اکثر چیزهایی که در زندگی روزمره از آن استفاده می‌کنید و همه آنچه جزو دارایی‌های شما هستند، اقلام غیرمثل‌اند. یک مثال ساده و کمی خنده‌دار این است که اگر دوست شما برای رفتن به شمال پر تعطیلات، خودروی شما را قرض بگیرد، شما انتظار دارید بعد از تعطیلات همان خودرو را به شما پس بدهید نه اینکه به جای آن یک خودروی دیگر برای شما بیاورد. یک مثال دیگر در این حوزه، تابلوی نقاشی استاد فرشچیان است. قطعاً شما نمی‌توانید تابلوی نقاشی استاد فرشچیان را با یک تابلوی نقاشی دیگر که در هر مغازه و یا دستفروشی پیدا می‌کنید، تعویض کنید تنها به این دلیل که هر دو آنها نقاشی هستند چون خیلی خوب مشخص ایت که این دو تابلو هرگز ارزش و قیمت یکسان ندارند. مثال فرش دستباف و فرش ماشینی که در بالا عنوان شد یکی دیگر از نمونه‌های ملموس غیرمثلی است. در یک کلام می‌توان گفت که محصول و کالای غیرمثلی، ارزش منحصربفردی دارد که با هیچ محصولب و کالای دیگری از جنس خود، قابل تعویض و معاوضه نیست.
نکته مهم دیگر اینکه مثلی‌بودن یا نبودن چیزی به نگاه ما بستگی دارد. بگذارید یک مثال فوتبالی در اینجا بزنیم بلیط مسابقه فوتبال استقلال و پرسپولیس یک محصول و کالای غیرمثلی است اما اگر سه نوع بلیط طبقه پایین، طبقه بالا و جایگاه ویژه را خریداری کرده باشید، تمام بلیط‌های طبقه پایین نسبت به هم مثلی‌اند اما همین بلیط‌ها نسبت به بلیط‌های طبقه بالا و یا جایگاه ویژه ورزشگاه، غیرمثلی به حساب می‌آیند. از طرفی، اگر بلیط شما در همان طبقه پایین در قسمت آفتاب‌گیر ورزشگاه باشد با بلیطی که برای قسمت سایه استادیوم است، متفاوت و در نتیجه غیرمثلی است.
علیرغم تمام آنچه گفته شد، برای تعیین مثلی‌بودن یا غیرمثلی بودن چیزها، شرایط کلی چیزها در نظر گرفته می‌شود. به عنوان نمونه بارها شایعه شده دولت ایالات متحده و به معنای عام آن بانک مرکزی آمریکا می‌خواهد با استفاده از شماره سریال، برخی از اسکناس‌های دلار را که در اختیار تبهکاران و مجرام است، غیرمعتبر بداند و یا اینکه ممکن است نهادهای قانون‌گذار طی یک بیانیه و یا اطلاعیه‌ای اعلام کنند که بیت کوین‌های یک آدرس خاص ناپاک هستند و مبادله آنها جرم است. نکته مهم در این بین اینکه، از منظر عموم جامع، اسکناس دلار و بیت کوین مثلی و قابل تعویض هستند.
نکته پایانی در این بخش هم اینکه برخی مواقع ممکن است یک کالا و محصول و یا در کل یک چیزی وجود داشته باشد که به لحاظ شخصی برای شما غیرمثلی باشد. مثلاً ممکن است شما اسکناسی هزار تومانی را به یادگار از کسی گرفته باشید و حالا حاضر نباشید آن را در ازای یک اسکناس هزار تومانی دیگر و یا حتی در ازادی دریافت چند ده هزار تومان، تعویض کنید. در اینجا می‌توان گفت که آن اسکناس از دید شما غیرملی است.
