سوالات متداول درباره اثبات سهام
اتریوم دومین ارز دیجیتال ارزشمند در بازار ارزهیا دیجیتال است و به همین دلیل هم بسیار طبیعی است که بلندپروازانه‌ترین اثبات سهام تا به امروز، اتریوم 2.0 است. آپگریت‌های زیادی برای انتقال اتریوم از اثبات کار به اثبات سهام در نظر گرفته شده است که در اینجا نحوه عملکرد آن را توضیح خواهیم‌داد.
سوالات متداول درباره اثبات سهام
اثبات سهام اتریوم چگونه کار می‌کند؟
نهادهای ویژه‌ای در اثبات سهام معروف به "تأیید کننده" مسئول انتخاب بلاک‌های بعدی برای بلاک چین اتریوم هستند. قبل از اینکه به ادامه مطلب بپردازیم یک گریز کوتاه به اعتبارسنج‌ها بزنیم:
در بلاک‌چین‌های مبتنی بر اثبات سهام، کار اصلی اعتبارسنج‌ها این است که بر اساس سهام خود، بلاک بعدی را تولید کنند. فرایند انتخاب به دلیل از بین بردن تبعیض و یا فرض انحصار، کاملاً تصادفی انجام می‌شود؛ البته نباید فراموش کرد که یک سهام‌گذار هرچه سهام بیشتری داشته باشد، از شانس بالاتری هم در این روند تصادفی برخوردار است و احتمال اینکه بتواند بلاک بعدی را ایجاد کند، بسیار بیشتر از سهام‌گذارانی است که هام کمتری را از آن خود کرده‌اند.
اعتباربخش‌ها دسترسی مقداری از اتر خود را می‌بندند تا زمانی که در فرآیند اثبات سهام شرکت می‌کنند، نتوانند از آن استفاده کنند. مشابه ماینرها در اثبات کار، که برای شرکت در این فرآیند پاداش دریافت می‌کنند آنها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
اعتبارسنجی‌ها زمانی اعطا می‌شوند که: آنها یک بلاک جدید را تأیید کنند، به این معنی که آن را دقیق بررسی کرده و می‌گویند که از قوانین پیروی می‌کند.
آنها یک بلاک "برنده" می‌شوند. برای اطمینان از اینکه اعتبار دهندگان تقلب نمی‌کنند، اثبات سهام اتریوم، جریمه‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
اما جریمه‌ها چه زمانی اعمال می‌شود: اگر یک اعتبار‌سنج، بلاکی با تراکنش نادرست یا تاریخچه داده‌های نادرست را پیشنهاد کند، بخش قابل توجهی از منابع سهام اعتبار دهنده توسط پروتکل کسر می‌شود. علاوه‌بر‌این، برای مجازات اعتباردهنده از ورود به شبکه منع خواهد شد.
اگر اعتباردهنده آفلاین شود، جریمه‌های کوچکتری در‌نظر گرفته‌می‌شود. در اتریوم 2.0، هر اعتبار‌سنج برای اجرای یک گره اعتبارسنجی، باید 32 اتر به ارزش حدود 12000 دلار (در زمان نگارش این مقاله) داشته باشد.
طرح مهاجرت به شبکه اتریوم 2.0 و برخورداری از بلاک‌چینی با مصرف انرژی بهینه‌تر، ایمن‌تر و مقیاس‌پذیر‌تر مدت‌هاست که توسط توسعه‌دهندگان اتریوم مطرح شده است. با نزدیک‌تر شدن به تحقق این رویداد، یک طرح بهبود شبکه رسمی نیز برای آن ارائه شده است. در همین راستا بود که حتی Mikhail Kalinin؛ محقق شرکت فناوری نرم‌افزاری ConsenSys، یشنهاد اجرای طرح بهبود شبکه‌ی اتریوم EIP-3675 را برای بروزرسانی مکانیسم اجماع بلاکچین آن به اثبات سهام (PoS) داد. در مکانیسم اثبات سهام افراد به تائید تراکنش‌ها اقدام کرده و بر اساس مقدار اتریومی که در شبکه سرمایه‌گذاری می‌کنند، می‌توانند بلاک‌های جدید را ایجاد کنند. درحال حاضر مکانیسم اجماع این شبکه براساس اثبات کار (PoW)، یا رقابت ماینرها برای تائید تراکنش‌ها، استوار است.
این طرح بهبود شبکه با آنکه زمینه‌ساز مهاجرت به اتریوم 2.0 خواهد بود اما به این معنای اجرای بلافاصله آن نبود. Tim Beiko، یکی از توسعه‌دهندگان بنیاد اتریوم نیز در همین رابطه به خبرگزاری Decrypt گفت که مهاجرت به نسل دوم اتریوم باید بی‌نقص صورت پذیرد.
آیا اثبات سهام بهتر از اثبات کار است؟
این سوال هنوز جای بحث دارد.
اثبات سهام نظر بیش از چند منتقد را به خود جلب کرده است. یکی از دلایل آن این است که تبلیغات زیادی توسط توسعه‌دهندگان اتریوم ، انجام شده است و در مورد مزیت‌های آن صحبت کرده‌اند، اما هنوز کارایی آن ثابت نشده است. اندرو پولسترا، مدیر تحقیقات بلاک استریم، در سال 2015 مقاله‌ای ریاضی نوشت و گفت که اثبات سهام «اساساً قادر به ایجاد یک اجماع توزیع شده در مدل اعتماد بیت کوین نیست».
اما اگر اثبات سهام، بدون عوارض یا حداقل با کمترین عوارض، کارساز باشد، آنگاه می‌تواند جایگزین بهتر و کارآمدتری نسبت به اهداف اثبات کار شود.
نکته جالب اینکه برخی بر مبنای الگوریتم بیت کوین و اتریوم را با هم مقایسه می‌کنند و معتقدند که اتریوم آینده درخشانی دارد چون از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کند. به عنوان نمونه چارلز هاسکینسون؛ بنیان‌گذار کاردانو و یکی از توسعه‌دهندگان اتریوم، در یک پادکست ۵ ساعته به همراه لکس فریدمن، محقق حوزه هوش مصنوعی، عنوان کرد که بیت کوین به دلیل سرعت پایین قادر به رقابت با شبکه‌های اثبات سهام همچون اتریوم نخواهد بود. وی از جامعه بیت کوین به خاطر عدم تمایل برای ایجاد نوآوری در این ارز دیجیتال انتقاد کرد و اظهار داشت: «[بیت کوین] بدترین دشمن خودش است. بیت کوین اثر شبکه‌ای دارد، برند خودش را دارد، تایید قانون‌گذاران را دارد؛ اما به هیج وجه نمی‌تواند سیستم را تغییر دهد، حتی اگر نقص‌های آشکار موجود در آن را برطرف کند
آیا اثبات سهام امن است؟
هیئت منصفه هنوز در مورد اینکه آیا اثبات سهام "ایمن" است یا خیر، نظری قطعی نداده است.
منتقدان استدلال می‌کنند که اثبات سهام ممکن است سیستم را به خطر انداخته و منجر به انحصار چندگانه شود و سیستم را از حالت غیرمتمرکز خارج کند. درحالی که قرار است بلاک چین ها رهبرانی نداشته باشند، منتقدان نگران هستند که اثبات سهام به طور ناخواسته زنجیره‌های بلاکی را به سمت کنترل متمرکز هدایت خواهد کرد، زیرا کاربرانی که بیشترین اتر را دارند بیشترین قدرت را بر سیستم خواهند داشت.
اتریوم مدتها منتظر اضافه شدن اثبات سهام در سیستم خود بود که ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، آن را در سال 2013 در وایت پیپر پیشنهاد کرد.
اثبات سهام چه زمانی در اتریوم منتشر می‌شود؟
هنوز مشخص نیست که اثبات سهام چه زمانی به طور کامل اجرا می‌شود. همانطور که قبلاً اشاره کردیم، اثبات سهام قرار است به تدریج به عنوان بخشی از اتریوم 2.0، در زمان ارتقاء برای بازسازی اتریوم، اجرا شود.
فاز اول اتریوم 2.0 در 1 دسامبر 202۰ راه اندازی شد. هنوز مشخص نشده است که اجرای فازهای بعدی تا چه زمانی به طول خواهد انجامید.
تبلیغات منفی درباره اثبات کار، راهی برای اتهام‌زنی به بیت کوین و اتریوم
یکی از اقتضائات فضای بازار ارزهای دیجیتال، رقابت بین شرکت‌ها و شبکه‌های مختلف است. در واقع در این رقابت، برخی تلاش می‌کنند برای رسیدن به نقطه مطلوب خود، ضعف‌های دیگران را بیشتر از آنچه که به نظر می‌رسد، نمایان کنند و آنها را از مهمترین ارکان ضعیف بودن تیم توعه دهنده قلمداد کرده و به افشاگری و فرافکنی درباره آنها بپردازند.
در سال گذشته، بازار ارزهای دیجیتال بارها در ان حوزه دچار چالش شد و مدیران و توسعه‌دهندگان برخی از شبکه‌ها، بنا به دلایل مختلفی و به بهانه‌های متعدد، الگوریتم اثبات کار را یک اشتباه بزرگ و ارزهای دیجیتال مبتنی بر آنها را ارزهایی در تضاد با محیط زیست توصیف کردند. این اظهار نظرها البته نوساناتی هم در بازار ایجاد کرد و قیمت‌ها را در برخی از برهه‌ها با افت مواجه کرد.
به عنوان مثال، یک شرکت فعال در زمینه بلاکچین در آمریکا متهم به فعالیت تخریبی علیه دو ارز دیجیتال محبوب بازار شد.
براد گارلینگ هاوس؛ مدیرعامل ریپل که در گذشته هم سابق چنین فعالیت‌هایی را داشت، با ارائه آمارهای نادرست از وضعیت انرژی بیت‌کوین سعی کرده بود تا بازار این ارز را آشفته کند. کریس لارسن؛ مدیرعامل سابق ریپل نیز در همین راستا، در مورد بیت کوین موضع بسیار تهاجمی‌تری اتخاذ کرد. او در سپتامبر ۲۰۲۱ از قانون‌گذاران خواست تا استخراج‌کنندگان بیت‌کوین را ممنوع کنند و بیان کرد که بیت‌کوین برای ادامه فعالیت باید به سمت مدل اثبات سهام برود. از دلایل اصلی وی میتوان به مصرف بالای انرژی در الگوریتم اثبات کار و یا شانسی بودن آن و در نهایت آثار مخرب زیست‌محیطی آن اشاره کرد.
نکته اینکه لارسن و هاوس اتهامات و تبلیغات منفی خود را تنها در بیت کوین محدود نکردند بلکه همین رویه را در برابر اتریوم نیز اتخاذ کردند تا ضربات سنگینی به پادشاه و ملکه بازار ارزهای دیجیتال وارد کنند که البته بعدها اتریوم با چرخش به سمت اثبات سهام توانست تا حد بسیاری مسیر خود را بهبود دهد.
نکته دیگر اینکه مدل اثبات کار شبکه اتریوم در سال گذشته شاهد بالاترین نرخ هش بود. فرآیند انتقال به اتریوم ۲ با قفل شدگی اتر در ETH ادامه داشت. مقدار اتریوم قفل شده در قرارداد از هفته اول سپتامبر ۲۰۲۱، ۲۲ درصد افزایش یافت. در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۲، بر اساس اطلاعات بدست آمده از etherscan.io، تقریباً ۹ میلیون اتریوم به ارزش بیش از ۲۸ میلیارد دلار در قرارداد اتریوم ۲ وجود داشت. حتی در برهه‌ای از زمان در سال ۲۰۲۱، قیمت اتریوم بیش از ۱۵۰ درصد هم افزایش یافت اما طی ۳۰ روز، اتر ۱۸/۵ درصد کاهش یافت و آمارهای دو هفته‌ای نشان می‌دهد، اتر ۱۷/۵ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داد. در سال ۲۰۲۱ اتریوم بین ۱۸ تا ۲۰ درصد از بازار را در اختیار داشت اما این رقم به حدود ۱۷ درصد هم رسید.
البته اظهارنظرها به این نقطه ختم نشد و برخی از مسئولان بازارهای مالی در اروپا نیز با جهتگیریهای مختلف و البته با کلمه کلیدی محیط زیست، تلاش کردند الگوریتم اثبات کار و سیاست استخراج بیت کوین را مورد هجمه قرار دهند.
اریک تدین؛ نایب رئیس هیئت نظارت سازمان بازارهای اوراق بهادار و بازار اروپا (ESMA)، در مصاحبه خود با فایننشال تایمز از قانون‌گذاران سراسر اتحادیه اروپا خواست تا استخراج ارزهای دیجیتال را ممنوع کنند.
وی به حدی روی مواضع خود محکم ایستاده بود که در سخنان خود از اهمیت مدل اثبات سهام به عنوان طرح جایگزین برای اثبات کار سخن گفت. این سوگیری یکی دیگر از برون‌دادهای سال ۲۰۲۱ در حوزه الگوریت‌های اثبات سهام در بازار ارزهای دیجیتال بود.
تدین با اشاره به برخی از مزایای الگوریتم اثبات سهام، بر اهمیت انرژ بریا جامعه بشری و نسل‌های بعد سخن گفته و تاکید کرده بود که اثبات سهام دارای مشخصات انرژی پایین‌تری نسبت به مدل قبلی است.
تدین با اشاره به لزوم حفظ محیط زیست و تاکید به همخوانی همه فناوری‌های مالی بر مبنای آن، حفظ محیط زیست از مخاطرات فناوری را اصل اساسی توسعه بازار مالی ارزهای دیجیتال دانست و تصریح کرده بود که استخراج بیت‌کوین را مانعی برای تحقق اهداف اجلاس آب و هوایی پاریس می‌داند؛ با این حال، او قائل به قابلیت‌های و ظرفیت‌های بالای ارزهای دیجیتال است و با اشاره به لزوم گسترش این ارزها، به صراحت اعلام کرد که موافق ممنوعیت کامل ارزهای دیجیتال نیست.
درآمد اثبات سهام
اثبات سهام البته درآمد نسبتاً خوبی هم دارد به طوریکه در سال بین حدود ۶ الی ۱۰ درصد است. این عدد نشان می‌دهد اگر فردی در ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کند، می‌تواند در بلندمدت از یک سود نسبی خوب هم برخوردار باشد. یعنی علاوه بر رشد احتمالی قیمت ارز دیجیتال، از این یک امکان هم برای درآمدزایی بهره‌مند می‌شود. ناگفته نماند که به طور کلی این درآمد نسبت به ماینینگ کمتر است و همین سبب شده عده‌ا نسبت به این الگوریتم انتقاداتی داشته باشند.
به هر حال باید توجه داشت که در چند سال گذشته استقبال نسبتاً خوبی از الگوریتم اثبات سهام شده است و کاربران و سرمایه‌گذاران زیادی به این حوزه جذب شده‌اند خاصه آن دسته از بلاک‌چین‌های عمومی که بهبود عملکرد زیربنایی شبکه بیت کوین را در دستورپکار خود قرار داده‌اند. این بلاک‌چین‌ها می‌توانند از اپلیکیشن‌ها و تراکنش‌های بیشتری در یک مدت زمانی معین پشتیبانی کنند.
یکی از نکات مهمی که در این مدت رخ داده است، روش‌های نوآورانه برای ترغیب کاربران به استفاده از الگوریتم اثبات سهام است. در واقع تلاش شده است با ایجاد راه‌هایی مانند اثبات سهام ضمانت‌دار یا همان bonded PoS و یا اثبات سهام نمایندگی شده (delegated PoS) و البته دیگر راه‌های ایجاد شده به نیازهای موجود در شبکه بهترین پاسخ‌ها داده شود.
این روند به حدی موفق بود که امروزه اتریوم همان پلتفرم مشهور smart contract یا قراردادهای هوشمند در حال تغییر الگوریتم اجماع شبکه خود از اثبات کار به اثبات سهام است تا به این ترتیب بتواند پاسخگویی بهتری به نیازهای اعضای شبکه داشته باشد و افراد و کاربران بیشتری را به خود جلب و جذب کند. این موضوع اما به اتریوم ختم نمی‌شود و برخی از شبکه‌هیا دیگر نیز در صدد انجام آن هستند تا بتوانند اثبات سهام را پیاده‌سازی کنند و جایگاه خود را در بازار بهبود دهند. به عنوان نمونه شبکه بلاکچین تعامل‌پذیر کزماس (Cosmos) اولین نمونه پیاده‌سازی اثبات سهام در تمام صنعت بلاکچین از ابتدا تا به امروز بود.
