یکی از نکات مهم در اقتصاد امروز جهان و بازارهای مالی این است که همه کارشناسان اعتقاد دارند هرگونه انحصار در پول، سبب فساد میشود چراکه قطعاً انحصار در قدرت به همراه خواهد داشت. به همین دلیل خارج کردن این انحصار از دست دلار باید به عنوان یک ضرورت انجام شود. نکته اما جانشین دلار است. همانطور که عنوان شد یک پول برای رسیدن به نقطه ارز ذخیره جهانی و با پول رایج در تبادلات جهانی باید قابلیتهی متعددی داشته باشد و بتواند بهتر از دلاز جایگاه خود را در بازارهای مالی و اقتصادی تثبیت کند.
آیا بیت کوین قابلیت تبدیل شدن به پول رایج را دارد؟
با این حال علیرغم تلاشهای انجام شده، تا کنون هیچ پولی نتوانسته به این مهم دست یابد. نه چینیها در تبدیل یوان به ارز ذخیره ارزی تا الان موفق بودهاند و نه ژاپن به دنبال تبدیل ین به این ارز است و نه حتی اروپاییها توانستهاند یورو را که حالا دومین پول قدرتمند جهان است، به ارز ذخیره جهان یتبدیل کنند. پوند بریتانیا نیز که قطعاً از پشتوانه لازم برای نزدیک شدن به این جایگاه هم برخوردار نیست.
بیت کوین پول رسمی السالوادور
این ایده زمانی قوت بیشتری گرفت و جدی شد که کارشناسان به این نتیجه رسیدند این رخداد یکی از اتفاقات طبیعی برای پولها سنتی است و هر پول سنتی به سرنوشتی شبیه آن خواهد رسید. از سوی دیگر، این مهم همزمان شد با قوت گرفتن ارزهای دیجیتال در جهان و فراگیری آنها به عنوان یک ابزار معاملاتی در بین فعالان برتر اقتصاد جهان و بازارهای مالی. در واقع این ارز و در صدر آن بیت کوین خیلی زود توانست به مقبولیت و محبوبیت برسد. این مسیر در حال طی شدن بود تا اینکه السالوادور به عنوان اولین کشورجهان، بیت کوین را به عنوان پول رایج کشور خود انتخاب کرد. این موضعگیری رسمی یک کشور در قبال ارز دیجیتال سبب شد نگاه همگان به قابلیتهای بیت کوین برای تبدیل شدن به ارز ذخیره جهانی جلب شود. همه این رخدادها در شرایطی افتاد که السالوادور به عنوان یک کشور کوچک و ضعیف که حتی ثبات سیاسی ندارد و ارز ملی هم ندارد، باعث شد دیگر کشورها به این فکر فرو روند که وقتی السالوادور توانسته در این حوزه به عنوان پیشران و پیشبر عملا کند، پس آنها نیز میتوانند از ظرفیت بالای بیت کوین برای ساماندهی اقتصاد خود استفاده کنند.
در مورد السالوادور البته یک نکته بسیار مهم این است که این کشور به دلیل نداشتن پول رایج، از دلار آمریکا به عنوان ارز رایج خود استفاده میکرد و به همین دلیل اقتصاد آن بسیار وابسته به تغییرات بانکهای مرکزی خارجی قرار دارد خاصه اینکه عهدهدار عرضه پول هم نیست چون از پول کشور دیگری استفاده میکند. همین موضوع سبب شد که السالوادور به عنوان یک کشور کوچک و بیثبات سیاسی، بتواند زمینه را برای بهرهمندی از یک ارز دیجیتال به نام بیت کوین فراهم و آن را به عنوان ول ملی خود معرفی کند. شاید دیگر کشورها نیز بتوانند از این موقعیت مهم و بزرگ برای نجات اقتصاد خود بهره ببرند. البته این کشورها باید زیرساختهای لازم برای این تغییر مهم را در خود ایجاد کنند و از توانمندیها و مزیتهای بومی خود به بهترین شکل در این بخش بهر ببرند.
فراموش نکنیم السالوادور گرچه کشور کوچکی است و نقش مهمی را تا کنون در اقتصاد جهان ایفا نکرده اما پتانسیل بالای این کشور که ناشی از موقعیت جغرافیایی آن است، السالوادور را به زمینی مستعد برای بیت کوین تبدیل کرده است. در واقع دیگر کشورها نیز برای رسیدن به این نقطه باید در گام اول نیازهای بازار اقتصادی ارزهای دجیتال را بشناسند و پس از آن اقدام به شناسایی قابلیتها و مزیتهای خود را در این حوزه مالی کنند تا ارتباط منطقی بین این دو ایجاد کنند و بتوانند در این فضای جدید، اقتصاد خود را سامان دهند.
در ادامه نگاهی به مزیتهای کشور السالوادور در حوزه ارز دیجیتال میاندازیم:
استخراج بیت کوین در السالوادور
در اقتصاد امروز جهان که هنوز از گسترش و توسعه ارزهای دیجیتال شوکه است و هنوز بسیاری از کشورهای توسعهیافته نتوانستهاند رویکرد مناسبی برای مقابله با آن اتخاذ کنند، کشوری کوچک به نام السالوادور با به رسمیت شناختن بیتکوین، گام اول را بلند برداشت. این کشور به دلیل وجود آشتفشانهای فعال متعدد دسترسی بالایی به انرژی گرمایی لازم برای استخراج بیتکوین دارد و میخواهد از این موهبت ذاتی و سرزمینی با کمترین ریسک و به بهترین شکل برای توسعه اقتصادی خود بهره ببرد. با این حال اما صندوق بینالمللی پول بارها و بارها نگرانی خود را از رویکرد مسئولان السالوادور در مواجه به بیتکوین اعلام کردهاند و حتی در نشستهایی با مقامات این کشور، این نکته را خاصه در قرارداد مالی یک میلیارد دلاری یادآوری و متذکر شدهاند چون معتقد است نوسان این ارز (بعضاً صدها دلار در روز به ازای هر واحد بیتکوین) بسیار زیاد بوده و دولت نمیتواند نسبت به خطرات احتمالی آن واکنش مثبت انجام دهد.
استخراج بیت کوین با انرژی آتشفشان
راهحل دولت السالوادور برای مقابله با این انتقاد، استفاده از انرژی آتشفشانهای این کشور برای استخراج ارز است چراکه این انرژی هم تجدیدپذیر است و هم با توجه به موقعیت جغرافیایی این کشور در دسترس است. حضور 30 آتشفشان که 20 عدد از آنها فعال هستند، دسترسی السالوادور به انرژی گرمایی مورد نیاز برای استخراج بیتکوین را بسیار زیاد و این کشور را به منبعی غنی برای این امر تبدیل کرده است. به عنوان نمونه در شهر برلین در جنوب پایتخت این کشور، یک نیروگاه زمینگرمایی متشکل از ۱۶ چاه وجود دارد که تنها بخار آن سه توربین انرژی 107 مگاواتی را میچرخاند و صدها رایانه را برای استخراج به صورت 24ساعته به کار بگیرد. هر چند اساساً سیاست ارز دیجیتال، دوری از سیاستهای دولتی است. با این همه دولت السالوادور در 7 سپتامبر (16 شهریورماه) بیتکوین را به دلیل کاهش اثر دلار بر اقتصاد خود، به عنوان پول قانونی کشور معرفی کرد و با این اقدام فضایی دو گانه و ملتهب در بازار اقتصادی جهان ایجاد کرد؛ البته این اقدام تنشهای اجتماعی زیادی را نیز در پی داشت که خب تبعاً از ارزش این پول به شدت کاست و بیتکوین افتی بسیار شدید را تجربه و به ادعا برخی از نزدیکان دولت، ضرر چند میلیون دلاری را متوجه سیستم پولی این کشور کرد.
در دهه اخیر موج نگرانی بانکهای مرکزی کشورهای جهان از ایجاد پولهای خصوصی و مردمنهاد بسیار گسترش داشته است چراکه آنان اعتقاد دارند این نوع پول به دلیل فقدان نظارت دقیق و آزادی افسارگسیخته برای کاربران، نابسامانی زیادی در اقتصاد جهان ایجاد خواهد کرد و عملاً نظام پولی و مالی جهان را دچار تلاطم میکند.
استفان اینگوز؛ رییس بانک مرکزی سوئد به عنوان یکی از منتقدان پول خصوصی بارها اعلام کرده که هر پول خصوصی دیر یا زود محکوم به فناست و به همین دلیل هم بانک مرکزی اروپا با آنها مشکل اساسی دارد. اعلام موضع جروم پاول؛ رییس بانک مرکزی آمریکا که گفته بود ارزهای رمزنگاری شده نه تنها پشتوانه ندارند بلکه وسیله پرداخت هم نیستند، یکی دیگر از این اظهارنظرها است. با این همه السالوادور برای رشد اقتصادی خود مسیری را انتخاب کرد که از دالان ارز دیجیتال میگذرد و معتقد است علیرغم تمام موانع و چالشهای موجود در سیستم بانکی جهان، به دلیل بهرهمندی از موهبتهای ذاتی و دسترسی آسان به انرژی تجدیدپذیر، حق دارد بنای اقتصاد آینده خود را بر پایه بیتکوین استوار کند.
حالا باید دانست که برنامههای دیگری نیز وجود دارد که میتواند مسر بیت کوین را برای پذیرش به عنوان ارز رایج و بعد از آن ارز دخیره جهانی در بین کشورها و جوامع مختلف هموارتر کند. در واقع شاید در حال حاضر بیت کوین را بتوان نزدیکترین رقیب دلار در این حوزه دانست.
گرگ فاس؛ مدیر ارشد شرکت ولیدوس پاور و یکی از افراد کارکشته در بازار ارزهای دیجیتال و البته بازار سنتی اقتصاد جهان که حالا به عنوان یکی از چهرههای تاثیرگذار در دنیای اقتصاد از او یاد میشود، در اظهار نظری جذاب و جالب عنوان کرد: کشورهای نفتی مانند عربستان سعودی و روسیه میتوانند به جای دلار و یا هر ارز رایج دیگری، از بیت کوین برای معاملات نفتی خود بهره ببرند. وی در ادامه تاکید میکند که این دو کشور روابط دو پهلویی با ایالات متحده دارند و هرگز رابطه سیاسی آنها با آمریکا شفافیت نداشته و اعتماد دو سویه از هیچ طرف در این روابط وجود ندارد، پس ایالات متحده آمریکا میتواند هر لحظه برای تضعیف اقتصاد این دو کشور و در نتیجه به زانو درآوردن آنها برای قرارگیری در مسیر دلخواه خود، ارزش دلار را تغییر دهد.
این رویکرد آمریکاییها را میتوان به کرات در مواجه با دیگر کشورها دید. آنها از طریق قدرتی که از دلار کسب کردهاند خیلی راحت کشورها دیگر را با ابزاری به نام تحریم، تحت فشار قرار میدهند و وادار به تبعیت از سیاستهای خودخواهانه خود میکنند. نمونه این تحریمهای بینالمللی و مالی را میتوان در روسیه دید. طبیعی است که این دست از کشورها همواره به دنبال راهی برای کاهش این قدرت اقتصادی که منجر به قدرتمندی سیاسی هم میشود، هستند. شاید در این بین رجوع به بیت کوین و استفاده از قابلیتهای این ارز دیجیتال، راهگشا باشد.