ارز دیجیتال چیست؟
به طور خلاصه، ارزهای دیجیتال، واحد پول عصر جدید هستند. آنها به معنای ارزهای پولی که ما با آنها آشنا هستیم، نیستند. به این معنی که برای مثال، نمی‌توانید برای قهوه صبح خود در یک کافه آن را به عنوان پول پرداخت کنید. در عوض، هر ارز رمزنگاری شده هدف خاص خود را به عنوان یک ابزار معاملاتی دارد. ارزشمندی این ارزها و گسترش محبوبیت آن و موفقیتش در جلب سرمایه‌های مردمی به حدی بود که امروزه بیش از 2000 ارز دیجیتال مختلف وجود دارد که برخلاف بانک‌ها، سیستم‌های غیرمتمرکز دارند. با این تعریف، ارز دیجیتال یک ارز مجازی است که ارزش آن تا حد زیادی بر اساس محبوبیت شبکه یا زنجیره بلوکی است که از آن استفاده می‌کند و به تناسب، کاربرد هر یک از آنها با دیگری متفاوت خواهد بود.
ارز دیجیتال چیست؟
از زمان پیدایش پول تا کنون، ارزش این ابزار همواره توسط حکومت‌های غالب تعیین شده و به همین دلیل هر کشوری که سیستم اقتصادی قدرتمندتری داشته، توانسته سلطه مالی خود را گسترش دهد و از یک نقطه به بعد، طلا را به عنوان پشتوانه پولی پذیرفتند و برای آن قوانین و مقرراتی نیز تعیین کردند اما واقعیت این است که این رفتار مالی نیز نه تنها عدالت مالی را ایجاد نکرد بلکه شکاف موجود را روز به روز گسترده‌تر کرد. حالا تلاش بر این است تا با این ارز و یا واحدی مالی در بستری فرامرزی و فراجغرافیایی و حتی فراتر از قوانین و مقررات دولت‌ها، شکاف‌های موجود را رفع کرد.
ناگفته نماند در حالیکه این تفکر و رفتار مالی هنوز در جهان نوپا است اما می‌توان به وضوح ایرادات آن را در کنار مزایای متعددش دید؛ البته باید دانست که بسیاری از معایب به دلیل نوع نگاه افراد به ارز دیجیتال است که انتظار دارند این ارز خود را به جای دلار و یا پول سنتی رایج، در بازار تثبیت کند حال اینکه هدف این ارز این نیست بلکه در پی ایجاد فضایی مالی در بستر بین‌المللی و به دور از سیاست‌های داخلی دولت‌ها است که خب رسیدن به آن نقطه فعلاً دور از دسترس می‌نماید.
انسان امروزی در ذهن اجتماعی خود تجربه اقتصادی مانند مبادله کالا به کالا را دارد که گرچه دشواری‌های خاص خود را داشت و در بسیاری از اقلام عملاً امکان‌پذیر نبود اما رفتاری عادلانه‌تر و منصفانه‌تر بود.
اهمیت ارز دیجیتال در دوران پساکرنا
حالا شاید ارز دیجیتال بتواند با رفع نقایص آن گونه از اقتصاد، در دوران پساپول و پسادلار، گونه‌ای دیگر از مبادله کالا به کالا را ایجاد کرده و ترویج کند و جهان آینده شاهد روزی باشد که هر کالا با ارز مختص به خود فروخته، خرید و یا مبادله شود. این مهم البته به قوانین و مقررات دقیق و نظام‌مندی احتیاج دارد چراکه در این نوع اقتصاد و رفتار مالی، هیچ ارزش واحدی برای مقایسه ارزهای مختلف وجود نخواهد داشت و این به مراتب کار را سخت‌تر می‌کند اما همین که افراد می‌توانند کالای خود را بدون ارزشگذاری پول و بدون داد و ستد پولی واحد، مبادله کنند، شاید اقدامی جذاب باشد. از سوی دیگر برخی از اقتصادانان معتقدند که به هر حال برای قیمتگذاری و ارزشگذاری می‌توان و باید از یک واحد پولی سنتی مانند دلار، به عنوان ارز مرجع برای قیمتگذاری استفاده کرد که این اقدام نه تنها انحصار را کاهش نمی‌دهد بلکه پول سنتی را قدرتمندتر از گذشته خواهد کرد و به تدریج این ارز را نه به عنوان یک ابزار اقتصادی بلکه به عنوان یک کالا در بازار بین‌المللی معرفی می‌کند.
آینده ارز دیجیتال چیست؟
این واقعیت که ارزهای دیجیتال در آینده بازار پول را تصاحب خواهند کرد، مسئله دور از ذهنی نیست. به عنوان مثال، بسیاری از ایالت‌ها در حال ایجاد ارزهای رمزنگاری شده خود هستند، به طور مثال ونزوئلا در حال حاضر کریپتون خود را دارد. علاوه بر این، شایعه شده است که چین در ایجاد ارز دیجیتال خود بسیار پیشرفته است و همه کشورها از جمله فنلاند، استونی، روسیه و سوئد، حداقل در مورد ایجاد ارز دیجیتال خود مطالعه کرده‌اند.
شناخته‌شده‌ترین و در نتیجه محبوب‌ترین ارز دیجیتال، بیت کوین است که در اوایل سال ۲۰۲۱، یعنی زمانی که قیمت هر بیت کوین سر به فلک کشید، معرفی شد؛ بنابراین، اگر هنوز به دنیای بزرگ ارزهای دیجیتال سفر نکرده‌اید اکنون زمان آن است که آماده شوید. مشخصه ارزهای دیجیتال این است که مقدار آنها معمولاً محدود است. به عنوان مثال، بیت کوین حداکثر 21 میلیون واحد تخمین زده می‌شود و برخلاف ارزهای نقدی در صورت تصمیم بانک مرکزی ارزهای دیجیتال بیشتری «چاپ» نمی‌شوند و شاید یکی از دلایل ارزشمندی آنها همین موضوع باشد. در اینجا می‌توانیم بگوییم ارزی که در آینده تعیین تکلیف خواهد کرد، بی‌شک ارز دیجیتال خواهد بود پس مطمئناً شما می‌توانید از زمانه خود جلوتر بوده و ارزش این ارزها را اکنون دریابید. شما با مقایسه ارزش این نوع ارز می‌توانید سطح بالای آن را در مقایسه با دیگر دارایی‌ها دریابید خاصه وقتی که بدانید مهمترین هدف ارزهای دیجیتال خارج کردن دست دولت از مدیریت پول است حتی در شرایطی که طبق قانون بسیاری از کشورها، پول هنوز در همان اشکال سنتی خود مورد تایید است و بانک‌ها تنها در قبال همان پول سنتی خود را مسئول می‌دانند.
پول سنتی و کارکردهای منحصربفرد آن
علیرغم همه پیشرفت‌های تکنولوژیکی، پول نقد سنتی هنوز از بسیاری جهات کارآمدترین وسیله پرداخت است. در مورد پول نقد برای تضمین تراکنش پرداخت نیازی به مفاد حاشیه یا شخص ثالثی نیست، اما انتقال ارزش بلافاصله انجام می‌شود؛ همچنین هنگام استفاده از آن هیچ اثری از استفاده کننده پول نقد وجود ندارد؛ بنابراین از حریم خصوصی کاربران خود محافظت می‌کند. به علاوه اینکه تبلیغات را نمی‌توان برای یک کاربر پول نقد هدف قرار داد. یعنی نمی‌شود گفت برای استفاده از این نوع پول نقد تبلیغ می‌کنیم تا کاربر از آن استفاده کند. مهمتر از همه اینکه پول نقد در هنگام قطع برق هم کار می‌کند. البته خب پول نقد معایبی هم دارد. به عنوان مثال تولید این نوع پول در دست دولت‌هاست و با تولید بی‌رویه آن می‌توانند خسارات زیادی به ساختار اقتصادی یک کشور ایجاد کنند. از سوی دیگر، پول نقد فرصت‌هایی را برای فرار مالیاتی، پولشویی و سایر فعالیت‌های مجرمانه ایجاد می‌کند. البته این را هم باید بگوییم که بانک‌های مرکزی نمی‌توانند به طور کامل از یک سیستم غیرمتمرکز مانند ارزهای دیجیتال استقبال کنند چراکه در آن، همه اطلاعات کابران مخفی هستند و هیچ طرف واحدی بر سیستم کنترل ندارد اما در معاملات بانکی از یک سیستم متمرکز استفاده می‌شود که در آن امکان مدیریت و ردیابی جریان‌های نقدی وجود دارد. دیجیتالی شدن واریز و برداشت پول، نقش‌های جدیدی را در کنار بازیگران سنتی بازارهای مالی ایجاد کرده است. پول، دیگر تنها توسط بانک‌ها و شرکت‌های اعتباری در گردش نیست، بلکه به طور فزاینده‌ای توسط یک اپلیکیشن پرداخت موبایلی واسطه‌گری می‌شود.
ارز دیجیتال بخریم یا دلار؟
پیدایش ارزهای دیجیتال، دنیای جدیدی در مناسبات مالی جهان ایجاد کرد و توانست سلطه یکصدساله دلار را تهدید کند. بسیاری معتقدند این ارز به پیشرانی بیت کوین می‌توان نظم نوینی در نظام مالی جهان ایجاد کند. از لحظه پیدایش ارزهای دیجیتال، دنیای جدیدی در مناسبات مالی جهان ظهور کرده که تقریباً تمام نظم پایدار آن را بر هم زده است و این در حالی بود که ثبات دلار در یک قرن اخیر در بازار جهانی به حدی بود که کمتر کسی فکر می‌کرد جهان روزی را ببیند که رقیبی بزرگ برای آن پیدا شود که بتواند تمام مرزهای این پول قدرتمند را تهدید کند. در تمام این سال‌ها، ایالات متحده به پشتوانه قدرت دلار توانست نقش خود در مناسبات بین‌المللی را افزایش دهد و حتی کشورهای اروپای غربی را در بسیاری از موارد مجبور به پیروی از سیاست‌ها و مواضع خود کند.
دلار در طول چند ده سالی که به عنوان مهمترین و معتبرترین پول رایج جهان در بازار مالی و اقتصادی جولان می‌داد، به یکی از ابزار اصلی برای گسترش سلطه ایالات متحده در همه جنبه‌های سیاسی و اجتماعی در جهان تبدیل شده بود و حتی مهمترین اهرم این کشور در عصر جدید یعنی تحریم اقتصادی به واسطه قدرتمندی دلار اعمال می‌شد. در واقع آمریکا در هر نقطه‌ای که با کشورهای دیگر دچار تنش و تلاطم می‌شد، ساده‌ترین و کم هزینه‌ترین و صدالبته مطمئن‌ترین راه مبارزه و به کرسی نشاندن حرف خود را انتخاب می‌کرد و به پشتوانه دلار، اهرم تحریم اقتصادی را بکار میگرفت.
آمریکا بزرگترین مدافع دلار
نباید فراموش کرد که ایالات متحده به دلایل متعددی از جمله موقعیت جغرافیایی و دور بودن از جبهه‌های جنگ، به عنوان تنها اقتصاد پویا و پایدار بعد از جنگ جهانی دوم شناخته شد و توانست به پشتوانه طلا و وام‌دهی به کشورهای آسیب‌دیده مخصوصاً اروپایی‌ها، گوی رقابت را برباید و به قدرت اقتصادی منحصربفردی که خیلی زود مهمترین رکن قدرت اقتصادی و فرهنگی هم شد، برسد. بر پایه همین پویایی اقتصادی بود که آمریکا توانست خود را به عنوان ابرقدرت جهان معرفی کند و کم‌کم سلطه فرهنگی و اجتماعی خود را حتی به اروپای غربی هم گسترش دهد و پای دلار به عنوان ارز رایج، به تمام مبادلات و تجارت‌های جهان باز کند.
در چنین شرایطی خیلی طبیعی بود که ظهور پولی دیگر و یا بر هم خوردن نظم حاکم بر اقتصاد جهان با مخالفت جدی حاکمان و مسئولان ایالات متحده را در پی داشته باشد چراکه تضعیف دلار به هر عنوانی که صورت بگیرد، افت قدرت سیاسی و اقتصادی آمریکا را در پی خواهد داشت و این مهم به تدریج سیطره این کشور را کاهش و پایه‌های قدرت سیاسی آن را لرزان خواهد کرد.
بیت کوین به دنبال جانشینی دلار
با این همه، اتفاقات دهه‌های اخیر سبب شد که در طول سال‌های متمادی اقتصاددانان جهان در حال بررسی قابلیت‌های پول‌های مختلف باشند تا بتوانند از این میزان سلطه دلار بر بازار مالی جهان بکاهند، به یکباره جهان با پدیده‌ای به نام ارز دیجیتال مواجه شد. این نوع ارز که در ابتدا بسیار بی‌ارزش و بی‌پشتوانه به نظر می‌رسید و تقریباً هیچکس حساب ویژه‌ای روی آن باز نمی‌کرد، خیلی زود توانست با کسب محبوبیت، رقیبی جدی برای دلار باشد خاصه در شرایطی که ذخایر جهانی دلار به دلایل مختلف رو به افول است. در این بین نباید فراموش کرد که قدرت گرفتن یورو نیز تا حدی دلار را تحت‌تاثیر قرار دارد اما همچنان سرسخت‌ترین رقیب دلار را می‌توان ارز دیجیتال به معنای عام و بیت کوین به معنای خاص دانست.
بیت کوینی که در عین جوانی توانست به ارزشی غیرقابل پیش‌بینی در بازار اقتصادی جهان برسد و سرمایه‌گذاران خود را به سودهای میلیون دلاری رسانده و محلی برای تولید نسل جدیدی از میلیونرهای در دنیا باشد. این ارز در کمترین بازه زمانی به حدی فراگیر شد که حتی برخی از چهره‌های اقتصادی جهان را نیز به سمت خود متمایل کرد تا این افراد بخشی از دارایی خود را در این این بخش سرمایه‌گذاری کنند. از طرف دیگر بسیاری از شرکت‌های بزرگ نیز سرمایه‌های خود را روی ارز دیجیتال متمرکز کردند تا هم بتوانندضررهای سال‌های اخیر که ناشی از رویکردهای نادرست مسئولان بانک جهانی و البته موضوعاتی مانند کرونا و تنش‌های سیاسی بود، جبران کنند و هم به ره‌آوردمالی برسند. نکته دیگر که می‌توان آن را گام بلندتری دراین حوزه دانست، اعلام رسمی برخی سیاستمداران بود که علیرغم مخالفت بسیاری از اقتصادهای بزرگ جهان در اروپا و آمریکا، این پول را به عنوان وجه رایج و یا حتی دارایی قابل معامله در کشور خود به رسمیت شناختند و در کنار تصویب قوانین متعدد و تسهیلگر، سیاست‌های مالی خود را با مقتضیات جدید همگن کرده و حتی مشوق‌هایی نیز برای فعالان در نظر گرفتند.
سقوط دلار و اوج‌گیری ارزهای دیجیتال
یکی از موضوعات مهم در همین رابطه که جهش بیشتری به زوال دلار داد، کرونا بود. شیوع این ویروس به حدی ارکان اقتصادی جهان را متلاطم کرد که گویی برای اولین‌بار خلاءهای موجود در این سیستم را نمایان و به صورت شفاف پیشروی کشورها قرار داد. کاهش چشمگیر ذخایر دلار در بانک مرکزی در همین مدت کوتاه و رسیدن به عددی حدود 60٪ و از سوی دیگر افزایش سهم پول‌هایی مانند یورور و یوان و ین در این بانک که به دلیل افزایش صادرات از اروپا و ژاپن میسر شده بود، دلار را بیشتر از همیشه در پرتگاه افت ارزشی قرار داد تا جاییکه بسیاری از اقتصاددانان معتقد هستند قیمت دلار نسبت به هر انس طلا باید اصلاح شود. این مهم یعنی دلار به عنوان یک ذخیره ارزی با ثبات برای بانک‌های جهانی نمی‌تواند نقش‌آفرینی بهینه داشته باشد.
در همین اثنا بود که ارز دیجیتال به رهبری بیت کوین، فضای اقتصادی جهان را محاصره کرد و نشان داد شاید ارز آینده بازار مالی و تجارت جهانی، ارزی غیرمتمرکز و دیجیتال باشد خاصه اینکه این نوع ارز فرصت‌ها و امکان‌های جدیدی را برای کاربران ایجاد می‌کند و بازار را بعد از حدود یکصد سال از سلطه و تمرکز دلار خارج می‌کند تا چرخ‌های اقتصادی این بار بدون سیطره هیچ ارزی (حتی بیت کوین) با آزادی عمل بیشتری به گردش درآیند.
جایگاه ارز دیجیتال در جهان چگونه است؟
در جهان افراد زیادی از رمز ارزها استفاده می‌کنند. در سوئد، حدود 70 درصد از مصرف‌کنندگان Swish را در تلفن خود دانلود کرده‌اند. بزرگترین آن در چین است، جایی که تخمین زده می‌شود بیش از 80 درصد تمام پرداخت‌ها از طریق دستگاه‌های تلفن همراه انجام می‌شود.
بانک‌های مرکزی در همه جهان همچنان موضع منفی نسبت به این رمز ارزها دارند و همین سبب شده که نگرانی‌هایی برای افراد ایجاد شود چراکه در دنیای بدون پول نقد، افراد از سیستم اقتصادی خارج می‌شوند و یا در سیستم نوین و ناشناخته‌ای که در آن هویت افراد مجهول است، مشغول خواهند شد. با این حال باید متوجه بود خرید ارزهای دیجیتال در چند سال آینده با استقبال بیشتری مواجه خواهد شد و قطعاً روش‌های نوینی برای سرمایه‌گذاری در آن ایجاد می‌شود.
