آیا بیت‌کوین می‌تواند از بین برنده نابرابری مالی باشد؟
یکی از سوالات اصلی در زمینه ارزهای دیجیتال بحث عدم تمرکز و در دسترس بودن اینگونه ارزهای دیجیتال بوده است. این مفاهیم به طور کامل در تضاد با سیستم مالی سنتی است. به اعتقاد بسیاری از افراد سیستم‌های مالی امروزی به افزایش نابرابری‌های مالی دامن زده و باعث فقیرتر شدن عده‌ای و ثروتمندتر شدن عده‌ای دیگر شده‌اند. از این رو به نظر می‌رسد که ارز دیجیتال پیشرو در بازار یعنی بیت‌کوین می‌تواند به عنوان یک ابزار مالی برای تمام افراد در هر نقطه‌ای از دنیا در دسترس باشد.
بیت کوین در راه رفع نابرابری‌های ارز فیات
بیت‌کوین یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز بر بستر بلاک‌چین است که به افراد این امکان را می‌دهد در نهایت امنیت به معاملات خود بپردازند. نکته بسیار مهم پیرامون این ارز، عدم توان نظارت دولت‌ها بر معاملات مبتنی بر بلاک‌چین است. اولین نتیجه چنین موضوعی، از بین رفتن فرصت برای سودجویان دولتی است که همواره در سیستم‌های مالی سنتی، می‌توانستند از تورم و ایجاد نابسامانی در بازار به سودهای هنگفت برسند. شاید بتوان گفت که دلیل اصلی برای محبوبیت ارز بیت‌کوین فقط امنیت بالای آن نبود بلکه قابلیت در دسترس بودن این ارز به قدری زیاد است که تقریبا هر کس در هر گوشه و کنار دنیا می‌تواند بدون نیاز به سیستم بانکداری سنتی، به انجام معامله با بیت‌کوین بپردازد که همین موضوع یک برتری مهم ارزهای دیجیتال بر سیستم مالی سنتی است.
ظهور بیت‌کوین در عصر جدید
یکی از پدیده‌های ناخوشایند در دهه‌های اخیر آمریکا، گسترش فقر و تورم بود که می‌توان گفت در چند سال گذشته به اوج خود رسید. نتیجه مستقیم چنین رخدادی، افزایش سطح درآمد سطوح بالای درآمدی جامعه و فقیرتر شدن لایه‌های پائین جامعه بود. اوج این موضوع را می‌توان به خوبی بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۸ در آمریکا دید. در واقع اتفاقی که در چنین شرایطی رخ می‌دهند این است که سطح درآمد افراد بالای جامعه که تنها ۳ درصد از کل جامعه را تشکیل می‌دهند افزایش می‌یابد. اما سوال مهم این است که چه‌طور؟
اولین بار در قرن هجدهم، ریچارد کانتیلون که پژوهشگر حوزه اقتصاد سیاسی بود دریافت که گسترش نابرابری مالی تنها به سود افرادی است که به منبع قدرت نزدیک باشند. همین موضوع می‌تواند توجیه کننده خلاف‌های مالی افراد در سطوح بالای قدرت در جوامع امروزی باشد. پس می‌توان گفت که چنین مواردی، جزء جدایی‌ناپذیر سیستم مالی سنتی یا به اصطلاح فیات است. اما از حدود ۸ سال پیش که بیت‌کوین و به طور کلی مفهوم بلاک‌چین مطرح شد، افراد با پدیده عدم تمرکز آشنا شدند و فهمیدند که برای در اختیار داشتن مال خود نیازی به یک سیستم بانکداری کلاسیک نیست. با گسترش بیت‌کوین به بیشتر جوامع بشری انتظار می‌رود که رفته رفته از محبوبیت ارزهای فیات کاسته شود و افراد به سمت سیستم‌های مالی غیرمتمرکز بروند.
نکته اصلی در چنین تکنولوژی‌ای، این است که ارزهای دیجیتال و گسترش آنها به نفع هیچ دولتی نیست و همین عدم دسترسی دولت‌ها به اینگونه سیستم مالی باعث می‌شود امکان دزدی و نابسامانی مالی در اینگونه سیستم‌ها به حداقل برسد. یکی دیگر از تفاوت‌های بنیادی این دو سیستم مالی در سودآوری آن است به‌طوریکه در امور مالی غیرمتمرکز، سود نه تنها در اختیار استخراج کنندگان بیت‌کوین است بلکه دارندگان آن هم می‌توانند از بلوک‌های تولید شده سود کسب کنند و این دقیقا چیزی است که در سیستم مالی سنتی وجود ندارد زیرا در سیستم سنتی، تنها افراد نزدیک به منبع مالی، به سودآوری می‌رسد.
قابلیت در دسترس‌پذیری بیت‌کوین
بر اساس گزارش مرکز شمول مالی، تقریباً ۱.۷ میلیارد نفر در جهان به هیچ‌گونه خدمات بانکی دسترسی ندارند. بیشتر این افراد در کشورهای کمتر توسعه یافته مانند کشورهای آفریقایی زندگی می‌کنند. به طور مثال در کشور کنیا، براورد شده است که بالغ بر ۱۹۴ هزار خانوار از هرگونه خدمات بانکی محروم هستند که منجر به فقیر تر شدن هرچه بیشتر آنها شده است اما با ظهور بیت‌کوین، این خانوارها توانستند حتی در دورترین مناطق کنیا با اموال و دارایی‌های دیجیتال خود به معامله بپرداند که در نتیجه آن، کمتر شدن میزان فقر در این کشورها بود. این تنها یک مثال از هزاران مثال قابلیت در دسترس بودن بیت‌کوین در جوامع است.
یکی از جنبه‌های مثبت معامله با بیت‌کوین برای زنان جوامع بود که توانستند از این طریق اقدام به راه‌اندازی کسب و کارهای خود بپردازند و روند درآمدزایی را آغاز کنند. چیزی که تقریبا در سیستم مالی سنتی برای آنها مانند یک رویا شیرین بود ولی بیت‌کوین به این رویا جامه عمل پوشاند. چنین دست آوردهایی که بیت‌کوین برای افراد جوامع بشری فراهم کرد باعث افزایش محبوبیت هرچه بیشتر این دسته از ارزها شد. حال برسیم به این سوال که بیت‌کوین چگونه می‌تواند چنین چیزی را محقق کند؟ در واقع نقطه قوت بیت‌کوین در این است که افراد با صرف هزینه بسیار ناچیز می‌توانند اقدام به معامله با دارایی دیجیتال خود کنند و در عین حال از امنیت بالای چنین سیستم‌های مالی‌ای لذت ببرند. دیگر موضوعی که باعث شد بیت‌کوین و به طور کل ارزهای دیجیتال بتوانند گسترش یابند این بود که افراد نیازی نیست که مانند سیستم مالی سنتی، دارایی‌های خود را در بانک‌ها نگهداری کنند بلکه تنها چیزی که نیاز دارند یک گوشی تلفن هوشمند است که بر روی آن برنامه کیف پول نصب شده باشد. با این کار افراد می‌توانند حتی تمام دارایی خود را در یک گوشی ذخیره کنند که برای افرادی که تمایلی به ارتباط با سیستم مالی سنتی ندارند یک مزیت محسوب می‌شود. تا اینجا به چند مورد از برتری‌های بیت‌کوین بر سیستم مالی سنتی پرداخته شد اما بیت‌کوین چه مژده‌ای برای افرادی که هنوز هویت رسمی برایشان ثبت نشده است دارد؟ به طور مسلم این دسته از افراد توان تعامل با سیستم‌های مالی سنتی را ندارند چون لازمه چنین خدماتی، ثبت نام بانکی است. اما در فناوری بلاک‌چین افراد هیچ نیازی به ثبت نام ندارند یعنی بر اساس مفهوم تمرکز زدایی که پنهان ماندن هویت افراد را به همراه دارد، دو طرف می‌توانند بدون نیاز به شناسایی هویت یکدیگر و در نهایت راحتی، به معامله با یکدیگر بپردازند.
نتیجه‌گیری
ظهور پدیده بیت‌کوین در عصر جدید باعث بروز انقلاب در سیستم‌های مالی شد که به هیچ وجه شباهتی به خدمات مالی سنتی ندارد. دلیل اصلی برای این که بیت‌کوین توانست چنین چیزی را محقق کند را می‌تواند در ویژگی‌های عدم تمرکز، در دسترس بودن و عدن نیاز به ثبت نام خلاصه کرد. این موارد باعث شدند تا بیت‌کوین به شدت در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته که خدمات مالی سنتی از کیفیت بالایی برخورداد نیستند، گسترش یابد. البته سیطره بیت‌کوین تنها محدود به چند کشور ضعیف نمی‌شود و پس لرزه‌های چنین سیستم نوینی تقریبا در تمام دنیا به چشم می‌خورد. به طور قطع می‌توان گفت چیزی را که سیستم‌های مالی سنتی نتوانستند برای افراد فراهم کنند، بیت‌کوین به خوبی فراهم کرد از این رو انتظار می‌رود که روز به روز شاهد جایگزین شدن بیت‌کوین با نظام مالی سنتی باشیم.
